XIX-asrningikkinchi yarmida jahon shaxmat bo'yicha jahon chempionlari
Shaxmat toji uchun kurash: 1-partiya durang bilan yakunlandi
Foto: cca.imsa.cn
Xitoylik ayol shaxmatchilar Tan Chjun'i va Tszyuy Ventszyun o‘rtasida jahon chempioni unvoni uchun 3 may kuni Shanxayda boshlangan uchrashuvning 1-partiyasida durang natija qayd qilindi.
Keyingi partiya 4 may kuni bo‘lib o‘tadi. Hammasi bo‘lib 10 ta partiya o‘tkaziladi. Agar g‘olib aniqlanmasa, tay-breyk bo‘lib o‘tadi.
Xalqaro shaxmat federatsiyasi (FIDE) jahon chempionini aniqlashning klassik ko‘rinishiga qaytgan erkaklar o‘rtasidagi chempionlik musobaqasidan farqli, ayollar o‘rtasida jahon chempioni biroz chalkash sxemaga ko‘ra aniqlanadi. Erkaklarda jahon chempioni o‘z tojini da'vogarlar musobaqasi g‘olibi bilan uchrashuvda himoya qiladi. Ayollar o‘rtasida esa 2011 yildan boshlab FIDE chempionlik uchrashuvlarini nokaut-tizim musobaqalari bilan navbatma-navbat almashtirib o‘tkazib kelmoqda. Nokaut-tizimda amaldagi chempion musobaqada umumiy asoslarda ishtirok etadi.
Bu esa ayollar o‘rtasidagi 1-raqamli shaxmatchi, xitoylik Xou Ifanning ayollar musobaqasida ishtirok etishdan voz kechishiga olib kelgan va u hozir erkaklar bilan musobaqalashmoqda. Xou Ifan 2010 yilda jahon chempionatini nokaut-tizim bo‘yicha yutgan. Keyin u ikki marta jahon chempioni unvonini keyingi nokaut-tizimlar g‘olibalari bilan uchrashuvda o‘ziga qaytara olgan, biroq 2016 yilda Gran-prining saralash seriyasida ishtirok etishdan bosh tortgan.
Rustam Qosimjonov Fabiano Karuanani jahon chempionligi uchun uchrashuvga olib chiqdi
Joriy yilning 10-28 mart kunlari Germaniyaning Berlin shahrida shaxmat bo‘yicha Toj talabgorlari musobaqasi bo‘lib o‘tdi. Musobaqa amaldagi jahon chempioni Magnus Karlsen bilan jahon shaxmat toji uchun uchrashuvga chiquvchi talabgorni aniqlovchi eng nufuzli musobaqalardan biri hisoblanadi.
Shaxmat federatsiyasi xabariga ko‘ra, musobaqada 8 nafar jahon shaxmat yulduzi: Shahriyor Mamedyorov (Ozarboyjon), Vladimir Kramnik (Rossiya), Uesli So (AQSh), Levon Aronyan (Armaniston), Fabiano Karuana (AQSh), Din Lijen (Xitoy), Aleksandr Grishchuk (Rossiya), Sergey Karyakin (Rossiya) ishtirok etdi.
Musobaqa ikki davra tizimida o‘tkazildi. Yakuniy natijalarga ko‘ra, hamyurtimiz Rustam Qosimjonov yordamchi murabbiyligi ostida musobaqada ishtirok etgan amerikalik Fabiano Karuana 9 ochko bilan 1-o‘rinni egalladi. Keyingi o‘rinlarni ozarboyjonlik Shahriyor Mamedyorov hamda rossiyalik Sergey Karyakin egalladi.
Rustam Qosimjonov 1979 yil 5 dekabrda Toshkent shahrida dunyoga keldi. Yoshligidan shaxmatga mehr qo'ydi va 5 yoshidan shaxmat bilan jiddiy shug'ullana boshladi. 15 yoshida esa o'smirlar o'rtasida Osiyo chempionligini qo'lga kiritdi. 1997 yilga kelib, yani 18 yoshida xalqaro grossmeysterlik talabini bajaradi. Oradan bir yil o'tib kattalar o'rtasida ham qitada tengsiz ekanligini isbotlaydi. SHu tariqa u dunyo shaxmat olamida o'z o'rnini topib boradi.
2004 yilgi shaxmat bo'yicha jahon chempionatiga Liviya davlati mezbonlik qiladi. Bu paytda Rustam FIDE reytingida 54-o'rinni egallab turgandi. Siyosiy sabablarga ko'ra mazkur chempionatda bir qator etakchi shaxmatchilar ishtirok etishdan bosh tortadi. Bu esa o'sha vaqtda rosa kuchga to'lgan Qosimjonov uchun ayni muddao edi. Qolaversa, bazi grossmeysterlarni inobatga olmaganda Liviyaga ham dunyo shaxmatining aksariyat peshqadamlari jam bo'lishgan edi.
Jahon chempionatida Rustam avvaliga ukrainalik Vasiliy Ivanchuk, so'ngra Vengriya vakili Zoltan Almashi, rossiyalik nomdor shaxmatchi Aleksandr Grishuk, o'sha paytda jahon reytingida TOR-10dan joy olgan bolgariyalik Veselin Topalovlarni mag'lub etadi. Final bahsida unga angliyalik Maykl Adams ro'baro' keladi. Unda avvaliga tomonlar 3-3 hisobida murosaga kelishadi, qo'shimcha vaqtda esa omad hamyurtimizga kulib boqadi – 1,5:0,5. SHunday qilib u shaxmat tarixida jahon chempionligini qo'lga kiritgan dunyodagi 17-shaxmatchiga aylandi.
Rustam Qosimjonovning o'sha vaqtdagi g'alabasi mamlakatimizda o'ziga xos shodiyonaga aylanib ketdi. Eng muhimi, bu olamshumul muvaffaqiyat yurtimizda shaxmat sportiga bo'lgan qiziqishni yanada oshirib yubordi. Buning samarasi o'laroq yurtimizdan yangidan-yangi shaxmat istedodlari etishib chiqdi. O'zbekistonlik birinchi ayol grossmeyster Nafisa Mo'minova, o'smirlar o'rtasida jahon chempioni Nodirbek Abdusattorov, eng yosh grossmeysterlardan biri Javohir Sindorov, uning ukasi Islombek Sindorov, ko'plab xalqaro turnirlar g'olibi Nodirbek Yoqubboev, ... Bu ro'yxatni yana uzoq davom ettirish mumkin. Asosiysi, Rustamning o'sha 16 yil muqaddam qo'lga kiritgan tarixiy g'alabasidan ilhomlangan o'zbek shaxmat maktabi bugun dunyoda o'z o'rnini topib ulgurdi.
Shaxmat tarixida juda ko'p ajoyib futbolchilar bo'lsa-da, shaxmat bo'yicha jahon chempioni unvoni uchun faqat bir nechta tanlov g'olib bo'ldi.
Jahon shaxmat chempioni tushunchasi 19-asrning birinchi yarmida paydo bo'lgan va "jahon chempioni" iborasi birinchi marta 1845-yilda paydo bo'lgan. O'sha vaqtdan buyon, shaxmat bo'yicha bir nechta shaxmat ustalari nomini rasmiy va norasmiy tarzda e'lon qilishgan , ammo ushbu maqolada biz faqatgina World Chess Champions deb e'tirof etilgan shaxslarga murojaat qilamiz.
Shunga qaramasdan, 1886 yilgi jahon shaxmat chempionati birinchi marta sodir bo'lganida, Pol Morfy kabi bir qancha norasmiy chempionlar borligini ham ta'kidlash joiz.
Jahon shaxmat chempionati
Shaxmat bo'yicha jahon shaxmat chempionati (ba'zan qisqartirilgan WCC) shaxmat bo'yicha jahon chempionini aniqlash uchun o'tkaziladi va 1948 yilgacha jahon chempionatining musobaqalari chempioni shartlarni belgilab bergan futbolchilar o'rtasida alohida tartib o'rnatildi va har qanday raqibni katta ulushni oshirib, mag'lubiyatga uchratdi. nomini da'vo qilish uchun chempionlikni qo'lga kiritdi.
1948 yildan 1993 yilgacha jahon chempionati Jahon shaxmat federatsiyasi (FIDE) tomonidan boshqarilgandi, ammo 1993 yilda chempioni Garri Kasparov FIDEdan ajralib chiqdi va bu raqobatdagi PCA chempionatining yaratilishiga olib keldi. Unvonlari 2006 yilgi Jahon shaxmat chempionatida birlashtirildi.
Bugungi jahon chempioni Magnus Karlsen jahon chempioni bo'lgan Vishvanatan Anandga qarshi g'alaba qozondi va 2017 yili Jahon shaxmat chempionatida va Sergey Karjakinga qarshi Anandga qarshi unvonini muvaffaqiyatli himoya qildi; Karlsen 2018-yil mart oyida Jahon shaxmat chempionatida yana o'z nomini himoya qilishga kirishdi.
Boshqa alohida hodisalar va unvonlar - shaxmat bo'yicha jahon chempionati, 20 yoshgacha bo'lgan shaxmatchilar o'rtasida jahon chempionati, 60 yoshdan oshgan erkaklar va 50 yoshdan oshgan ayollar uchun Jahon shaxmat bo'yicha jahon chempionati va Jahon Kompyuterlar shaxmat chempionati - bu kompyuterlar ishtirok etishi mumkin bo'lgan yagona voqeadir.
Klassik jahon shaxmat chempionlari
Jahon shaxmat chempionlari klassik chizig'i 1886 yilgi o'yinida Johannes Zukertortni mag'lubiyatga uchragan Vilgelm Steinits bilan boshlandi. O'sha paytdan beri jahon chempionati, odatda, hozirgi chempion va musobaqa o'rtasidagi bahsda e'tiroz bildirilgan bo'lsa-da, turli sabablarga ko'ra turnirlar ishlatilgan.
Wilhelm Steinitz (1886-1894)
Emanuel Lasker (1894-1921)
Xose Raul Kapablanka (1921-1927)
Aleksandr Alekhine (1927-1935, 1937-1946)
Max Euwe (1935-1937)
Mikhail Botvinnik (1948-1957, 1958-1960, 1961-1963)
Vasiliy Smislov (1957-1958)
Mixail Tal (1960-1961)
Tigran Petrosyan (1963-1969)
Boris Spasskiy (1969-1972)
Robert Jeyms "Bobby" Fischer (1972-1975)
Anatoliy Karpov (1975-1985)
Garri Kasparov (1985-2000)
Vladimir Kramnik (2000-2007)
Vishvanatan Anand (2007-2013)
Magnus Karlsen (2013-yilgi)
FIDE Jahon Shaxmati Chempionlari
Garri Kasparov Jahon shaxmat federatsiyasi (FIDE) bilan 1993 yilda bo'lib o'tgan Jahon chempionatida Nayjel Short bilan o'rtoqlik uchrashuvi o'tkazgan vaqtda, FIDE hamon jahon chempionatining saralash bosqichini boshqargan va o'z chempionatlarini namoyish qilgan. FIDE nomi klassik jahon chempionatining obro'sini saqlamagan bo'lsa-da, bu futbolchilar o'yinni tarixiy jihatdan ta'sir qilishiga e'tibor qaratishmoqda.
Anatoliy Karpov (1993-1999)
Aleksandr Xalifman (1999-2000)
Vishvanatan Anand (2000-2002)
Ruslan Ponomaryov (2002-2004)
Rustam Qosimjonov (2004-2005 yillar)
Veselin Topalov (2005-2006)
2006 yilda klassik jahon chempioni Vladimir Kramnik FIDE chempioni Veselin Topalovni mag'lubiyatga uchratgan uchrashuvda ikki nomzod birlashdi.
Vaqt o'tishi bilan ko'p narsa shaxmatda, hatto o'yin qoidalarini ham o'zgartirdi. Shuning uchun, shakllanish shartlari ajablanarli emas shaxmat chempioni Turli asrlarda boshqacha edi. O'sha paytda dog'lar shundaki, jahon chempionatining o'yinlari darhol uch shaharda o'tkazilgan. Faqatgina Zakers (chempion unvoniga mos keladigan 1 raqib) ma'lum bir shahar bilan qoniqmadi, shuning uchun imtiyozlar berish kerak edi.
Endi bizning davrimizda sharoitlar ko'p jihatdan o'zgardi. Turli xil saralash bosqichlari bo'lib, eng kuchli ikki uchrashuv va munosabatlarni bilib olishadi. Ilgari Chigorin davrida bo'lgani kabi, eng kuchli shaxmatchi o'yinning eng kuchli o'yinchisi o'yinni qabul qila olmadi, chunki raqibi zaif bo'lib, dunyo chempioni bo'lishga hanuzgacha emas.
Xo'sh, endi har bir shaxmatchining tarjimai holini batafsil ko'rib chiqamiz.
(1868 - 1941). Polshada tug'ilgan. Jahon chempioni 1894 yilda V.Suxets ustidan g'alaba qozonganidan keyin 1894 yilda bo'ldi. 27 yoshda shaxmat tojini o'tkazdi. Shaxmat va o'yin nazariyasi bo'yicha bir qator kitoblar muallifi. Matematika va falsafa doktori.
(1888 - 1942). Kubman shaxmatchisi. Uchinchi Jahon chempioni. Men ushbu unvonni 1921 yilda EMda g'alaba qozonganman. Lasker. Foratoo shaxmat jihozlarini payqadi. Eng yuqori Hemada unga shaxmat mashinasi haqida gapirib berdi.
(1892 - 1946). Rus shaxmatchisi. 1927 yildan 1935 yilgacha jahon chempioni va 1937 yildan - hayot oxirigacha. Eng buyuk ustaxonalar kombinatlari, shaxmat bo'yicha haqiqiy rassom. Qonun doktori. Men hammani harakatlaringiz bilan ham eslayman.
(1901 - 1981). 1901 yilda Amsterdamda tug'ilgan. 1935 yilda Allexina bilan uchrashuvni yutib, beshinchi jahon chempioni bo'ldi. Ikki yil o'tgach, Aleksinning sarlavhasi o'yin-kulgiga yo'l oldi. FIDE prezidenti. Matematika doktori.
(1911 - 1995). 1911 yilda Leningradda tug'ilgan. Birinchi sovet jahon chempioni. U 1948 yilda shaxmat tojini yutib, dunyodagi eng kuchli grossmeyster g'olibi bo'ldi. Chempionatni 1963 yilgacha ikkita kichik tanaffus bilan o'tkazing. Professor, texnika fanlari doktori.
(1921 - 2010). 1921 yilda Moskvada tug'ilgan. Etinchi Jahon chempioni. Shaxmat toji uchun uchrashuvda biz uch marta M.Batvinnik bilan uchrashdik. 1957 yilda u sayyoraning eng kuchli shaxmatchisi unvonini qo'lga kiritdi va g'olib bo'ldi. Bir yil o'tgach, o'yin-qasos yo'qoldi. Jurnalist.
(1936 - 1992). Riga 1936 yilda tug'ilgan. Shaxmatning jahon chempioni tarixidagi eng yosh. Bu 23 yoshida ushbu unvonni 2360 yilda M.Batvinnikda g'alaba qozongan. Bir yil o'tgach, o'yin-qasos yo'qoldi. Jurnalist.
(1929 - 1984). 1929 yilda Tbilisida tug'ilgan. 1963 yilda u M.Batvinnikni yutdi va to'qqizinchi Jahon chempioni bo'ldi. Uch olti yil davomida shaxmat tojini ushlang. Falsafa fanlari nomzodi "64" gazetasi bosh muharriri.
1937 yilda Leningradda tug'ilgan. 18 yoshida yoshlar o'rtasida jahon chempioni bo'ldi. 1969 yilda o'yinda o'yinda g'alaba qozondi, dunyoning eng kuchli shaxmatchisi unvonini qo'lga kiritdi va 1972 yilgacha saqlanib qoldi. Jurnalist.
(1943 - 2008). 1943 yilda Chikagoda tug'ilgan. 15 yoshida u xalqaro grossmeyster unvonini oldi. AQShning takroran chempioni. 1972 yilda B.Ppassskiy tomonidan bo'lib o'tgan o'yinda o'n birinchi jahon chempioni bo'ldi.
Birinchi marta tan olingan jahon chempionati 1886 yilda bo'lib o'tdi, o'shanda dunyoning ikki etakchi o'yinchisi, Wilhelm Steinitz va Yoxannes Zukertort, gugurt o'ynadi, Shtaynits g'alaba qozondi. 1886 yildan 1946 yilgacha chempion shartlarni belgilab qo'ydi va har qanday raqibdan yangi jahon chempioni bo'lish uchun ulkan ulushni ko'tarib, chempionni mag'lub etishni talab qildi. Amaldagi jahon chempioni vafotidan keyin Aleksandr Alexin 1946 yilda, FIDE (Xalqaro shaxmat federatsiyasi) Jahon chempionatini boshqarishni o'z zimmasiga oldi 1948 yilgi musobaqa. 1993 yilda, amaldagi chempion Garri Kasparov keyingi o'n uch yil davomida Jahon chempioni unvoniga da'vogarga sabab bo'lgan FIDEdan ajralib chiqdi. Sarlavhalar birlashtirildi Jahon shaxmat chempionati 2006 yil, FIDE tomonidan qayta boshqariladigan birlashtirilgan unvon bilan.
2014 yildan boshlab, jadval har ikki yilda bir marta o'tkaziladigan chempionat bilan ikki yillik tsiklga asoslandi. Magnus Karlsen mag'lubiyatga uchraganidan beri jahon chempioni Vishvanatan Anand yilda 2013. U unvonni muvaffaqiyatli himoya qildi 2014, 2016va 2018. Keyingi jahon chempionati o'yini 2020 yildan ko'chirildi 2021 tufayli Covid-19 pandemiyasi.
Garchi jahon chempionati barcha futbolchilar uchun ochiq bo'lsa-da, ular uchun alohida tadbirlar va unvonlar mavjud Shaxmat bo'yicha ayollar o'rtasidagi jahon chempionati, Shaxmat bo'yicha o'smirlar o'rtasidagi jahon chempionati (20 yoshgacha bo'lgan futbolchilar uchun, ammo yoshroq voqealar ham bor) va Shaxmat bo'yicha kattalar o'rtasidagi jahon chempionati (60 yoshdan katta erkaklar va 50 yoshdan katta ayollar uchun). Bundan tashqari, tezroq vaqtni cheklash hodisalari mavjud Tezkor shaxmat bo'yicha jahon chempionati va Blits shaxmat bo'yicha jahon chempionati. The Kompyuter shaxmat bo'yicha jahon chempionati ochiq kompyuter shaxmat dasturlari va jihozlari.
Qo'shimcha ma'lumotlar: Shaxmat bo'yicha jahon chempionatlari ro'yxati
19-asrning birinchi yarmida shaxmat bo'yicha jahon chempioni tushunchasi paydo bo'la boshladi va 1845 yilda "jahon chempioni" iborasi paydo bo'ldi. Shu vaqtdan boshlab har xil o'yinchilar jahon chempionlari sifatida e'tirof etildilar, ammo oldindan belgilangan birinchi musobaqa chunki bu jahon chempionati uchun bo'lgan uchrashuv Wilhelm Steinitz va Yoxannes Zukertort 1886 yilda. 1948 yilgacha jahon chempionati musobaqalari futbolchilar o'rtasida xususiy ravishda tashkil qilingan. Natijada, futbolchilar, shuningdek, mablag'larni o'yinchilarning biriga pul tikishni istagan meraklılar tomonidan taqdim etilgan stavkalar shaklida tashkil qilishlari kerak edi. 20-asrning boshlarida bu ba'zan to'siq bo'lib, unvon uchun qiyinchiliklarni oldini oldi yoki kechiktirdi.
1888-1948 yillarda o'yin muzokaralarida yuzaga kelgan turli xil qiyinchiliklar o'yinchilarni kelishilgan qoidalarni, shu qatorda o'yinlarning chastotasini, chempionning chempionlik unvoniga loyiqligi uchun qancha yoki kam gapirganligini, qanday ulush va bo'linish bo'lishini belgilashga urindi. hamyon bo'lishi kerak. Ammo bu urinishlar amalda muvaffaqiyatsiz tugadi, chunki o'sha masalalar qiyinchiliklarni kechiktirish yoki oldini olishda davom etdi.
Tashqi tashkilotning jahon chempionatini boshqarishga birinchi urinishi 1887-1889 yillarda bo'lgan, ammo bu tajriba takrorlanmagan. Nazorat ostida 1948 yilda ushbu nom uchun muntazam musobaqalarni boshqarish tizimi ishga tushirildi FIDE, va 1993 yilgacha juda yumshoq ishlagan. Ammo o'sha yili amaldagi chempion Kasparov va da'vogar Qisqa FIDE o'z o'yinlarini tashkil qilishidan juda norozi bo'lib, ajralib chiqqan tashkilot tuzdilar. Jahon chempionatidagi bo'linish shu paytgacha davom etdi 2006 yilda birlashish uchrashuvi; ammo, qayta birlashishga erishish uchun zarur bo'lgan murosalar oxirigacha davom etgan ta'sir ko'rsatdi 2010 yilgi o'yin. Birlashgandan so'ng, FIDE ikki yillik tsiklda barqarorlashib, jahon chempionati uchrashuvini tashkil qilish huquqini saqlab qoladi.
Noras Dunyodagi eng kuchli (yoki hech bo'lmaganda eng mashxur) deb hisoblangan bir qator futbolchilar bir necha yuz yillarga to'g'ri keladi va bu futbolchilar ba'zan o'z davrining jahon chempioni deb hisoblanadilar. Ular o'z ichiga oladi Ruy Lopes de Segura 1560 atrofida, Paolo Boi va Leonardo da Kutri 1575 atrofida, Alessandro Salvio 1600 atrofida va Gioachino Greco atrofida 1623. 18-asr va 19-asrning boshlarida frantsuz futbolchilari ustunlik qildi, bilan Legall de Kermeur (1730–1755), François-André Danican Filidor (1755–1795), Aleksandr Deschapelles (taxminan 1800-1821) va Lui-Charlz Mey de La Burdonnais (1821–1840) hamma o'z davrining eng kuchli futbolchilari sifatida tan olingan.
Jahon chempionatining o'yiniga o'xshash narsa bu edi La Burdonnais - McDonnell shaxmat uchrashuvlari 1834 yilda, La Bourdonnais irlandiyalikka qarshi ketma-ket oltita va 85 ta o'yin o'tkazgan Aleksandr McDonnell, La Bourdonnais o'yinlarning ko'pchiligida g'alaba qozondi.
Shaxmat bo'yicha jahon chempioni g'oyasi hech bo'lmaganda 1840 yilga kelib, kolumnist kirib kelganida Fraserning jurnali yozgan "Galliy to'rtinchi frantsuzni dunyo taxtiga qo'yib, sulolani davom ettiradimi? - ketma-ket uchta shaxmat boshlig'i Filidor, Deschapellesva De La Bourdonnais."[1][2]
La Bourdonnais vafotidan keyin 1840 yil dekabrda,[3] Ingliz Xovard Stontonboshqa bir fransuz ustidan g'alaba, Per Sharl Fournier de Saint-Amant, 1843 yilda Stauntonni dunyoning eng kuchli futbolchisi sifatida tashkil etgan deb hisoblanadi.[4] Ichida keltirilgan xat The Times 1843 yil 16-noyabrda, ehtimol undan oldin yozilgan, ikkinchisini tasvirlab bergan Stonton va boshqalar Sankt-Amant 1843 yil noyabr-dekabr oylarida Parijda bo'lib o'tgan o'yin "oltin tayoq" uchun Filidor."[1] "Jahon chempioni" atamasining eng qadimgi qo'llanilishi 1845 yilda bo'lgan Xovard Stonton "Angliya shaxmat chempioni yoki ... Jahon chempioni" deb ta'riflangan.[5]
miy chempionlar (1886 yilgacha) Tanlovni dunyoning eng yaxshi futbolchisi deb tan olish uchun oldindan belgilash kerak degan birinchi ma'lum taklif Lyudvig Bledov ga maktubda Tassilo fon der Lasa, 1846 yilda yozilgan va Deutsche Schachzeitung 1848 yilda: "... Parijdagi jang g'olibi [1843 yilda, Staunton Sent-Amantni mag'lub etganida] uning maxsus mavqei bilan haddan tashqari faxrlanmaslik kerak, chunki birinchi navbatda Trierda toj beriladi"Bu o'tkazilishi rejalashtirilgan turnirga tegishli edi Triervon de Lasa istiqomat qilgan joyda; ammo Bledov 1846 yilda vafot etdi va taklif qilingan turnir bo'lib o'tmadi.[1] Xuddi shunday, London 1851 shaxmat musobaqasi ba'zi zamonaviy sharhlovchilar tomonidan oldindan jahon chempionati deb ta'riflangan,[6] ammo keyinchalik Stauntonning turnir kitobida bu haqda hech narsa aytilmagan.[7]
Do'stlaringiz bilan baham: |