Xix asr o’rtalarida o’zbek xonliklari ma’muriy boshqaruv tizimi kattaqo’rg’on tumanidagi 31-maktab tarix fani o’qituvchisi Aralov Bobur

MUSTAHKAMLASH UCHUN

• MUSTAHKAMLASH UCHUN
• 6x6 o’yini. 6 balli o’yin, nechta ma’lumot to’g’ri bo’lsa shuncha balli lovozim. Guruhning har bir a’zosi 6 ishtirokchi 6ta raqamga a’lohida-alohida javob berishadi. Har bir ishtirokchi to’gri javobga bir ball.

Buxoro amirligl

Xiva xonligi

Qo'qon xonligi

1511

1616

1663

1740

1770

1842

1710

1784

1805

1842

1852

1876

1501

1601

1533

1756

1800

1868

Qozikalon lavozimi uchun.

• Qozikalon lavozimi uchun.
• Anogrammalarni yeching.
• 1.RXBOUO --------?

2.RXAIT ------?

• 3.IMNOOLX -------?
• SHAYXULISLOM lavozimi uchun siyosiy kurash.
• 1.ALEKSANDR - ISKANDAR
• 2.AMUR TEMUR
• 3.TIM – U – CHIN
• 4.UCHALASINI ALOHIDA IZOHLANG.
• UCHALASINI BIR HARFDA BIRLASHTIRING.

QO’SHBEGI lavozimi uchun savol.

Qo’shbegi – qushbegi izohlang.

Markaziy osiyo

MINGBOSHI savoli…

• LABIRINT yo’l bilan saroyga kiring va mansabni egallang.

1910

1805

1804

1573

1598

NOIB bo’ling ZINAMA – ZINA metodi orqali

Lavozimlarni pag’onasi bilan joylashtiring.

1.SADR ------------- DEVONBEGI

2.MEHTAR ---------- MEXTAR

3.DEVONBEGI------- SADR

4.DAHBOSHI -------- DAHBOSHI

DODHOH bo’ling buning uchun jadvalni to’ldiring. ….davom ettiring…. 4-siga kimni qo’ysa bo’ladi. Nega?

• 1.ABDURAHMON --- oftobachi
• 2.ERGASH --------------qo’rboshi
• 3.QURBONJON -------dodhoh
• ----------------------------------

Unvoni bor qo’zg’alonchilar

• 5 BALLIK o’yin .
• 10 ta lavozimdan foydalanib krossvord tuzing.

Oydo’tbiy

biy

4.

?

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 dekabrdagi “Chet tillarni o’rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida” gi PQ-1875-sonli qarorini amaliyotga tadbiq etish maqsadida mavzuga oid atamalarning ingliz tilida talaffuz qilinishi o’rgatiladi:

Davlat –---------- country

Sulola - ------------dynasty

Amir – ---------Emir

Boshqaruv --------

Xon - -------------Khan

Government

QO`SHIMCHA MA’LUMOT

Buxoro amirligida

Amir – oliy hukmdor. Ishonchlilikda vazirdan keyingi o`rinni

Bosh xoja – haram xodimlari boshlig`i;

Qutvol – qurilish ishlariga mas’ul bo`lgan shaxs;

boul boshi – amir oshxonasining boshqaruvchisi egallagan. Amir xazinasining bosh xazinachisi miroxurboshi harbiy yurishga, ovga chiqiladigan otlarni tayyorlashga mas’ul bo`lgan.

Xudaychi – har doim amirning yonida yurib, tantanalarni boshqargan.

Udaychi – urush paytida harbiylarni turiga qarab taqsimlovchi amaldor;

Shig`ovul – amirning yordamchi-maslahatchisi, xorijiy mehmonlarni kutib olib, kuzatib qo`yuvchi.

Tanqadar – amirning kayfiyatini ko`taruvchi, uning oromini saqlovchi.

So`fiyi jilov – amir safarga chiqqanida fotiha o`qib duo qiluvchi.

Salom og`asi – amir mamlakatni kezganda unga qaratilgan ta’zim, ehtirom, izzat-ikromni qabul qiluvchi.

Choshnagir – amirning hayoti uchun mas’ul bo`lib, amir ovqatlarini birinchi bo`lib tatib ko`rgan.

АMIR

Shaxulislom

BOSH QUSHBEGI

BEK

AMLOKDOR

MIHGBOSHI

OQSOQOL

Qozikalon

Yasovul

boshi

To’pchil

boshi

Quyi Qushbegi

Bosh

Zakotchi

Beklik

Amlokdor zakotchisi

Beklik

raisi

Beklik

qozisi

Amlokdor

qozisi

Amlokdor

raisi

Buxoro amirligining (XIX asr II-yarmi) boshqarilish uslubi

A T A M A L A R:

Dodhoh- xalqning arzu-dodlari va shikoyatlari bilan shug’ullangan.

Mehtar- Xiva xonligida bosh vazir lavozimida bo’lgan.

Devonbegi- moliya va xazina ishlari va soliqlar to’planishini idora qilgan.

Qo’shbegi- Buxoro amirligida bosh vazir vazifasini bajargan.

Shayxulislom- shariat qoidalari va qonunlar ijrosi, sud ishlarini nazorat qilgan.

Amirlashkar- Qo’qon xonligida eng yuqori harbiy lavozim bo’lgan.

Qozikalon- O’rta Osiyo xonliklarida sudya vazifasini bajargan.

Parvonachi- xon farmonlarini yetkazgan.

Ko’kaldosh- xonning siyosatiga avom xalqning munosabatini o’rgangan.

Mirzaboshi- davlat hujjatlarini yuritishga ma’sul bo’lgan.

Mirabboshi- Xiva xonligida suv ta’minotini nazorat qilgan.

DAVLAT LAVOZIMLARI

QO'SHBEGI

DEVONBEGI

MEHTAR

DODHOH

PARVONACHI

KO'KALDOSH

MIRZABOSHI

MIROBBOSHI

QOZIKALON

SHAYXULISLOM

AMIRLASHKAR

KUNGABOQAR QUYOSHGA TALPINADI.

A T A M A L A R:

Dodhoh- xalqning arzu-dodlari va shikoyatlari bilan shug’ullangan.

Mehtar- Xiva xonligida bosh vazir lavozimida bo’lgan.

Devonbegi- moliya va xazina ishlari va soliqlar to’planishini idora qilgan.

Qo’shbegi- Buxoro amirligida bosh vazir vazifasini bajargan.

Shayxulislom- shariat qoidalari va qonunlar ijrosi, sud ishlarini nazorat qilgan.

Amirlashkar- Qo’qon xonligida eng yuqori harbiy lavozim bo’lgan.

Qozikalon- O’rta Osiyo xonliklarida sudya vazifasini bajargan.

Parvonachi- xon farmonlarini yetkazgan.

Ko’kaldosh- xonning siyosatiga avom xalqning munosabatini o’rgangan.

Mirzaboshi- davlat hujjatlarini yuritishga ma’sul bo’lgan.

Mirabboshi- Xiva xonligida suv ta’minotini nazorat qilgan.

Buxoro amirligi
Hududi	Aholi tarkibi	Davlat boshqaruvi

V	+	?
1	2	5

2-guruhga: Qo`qon xonligi hududi, aholisi va davlat boshqaruvi haqida ma’lumot to`plang.

3-guruhga: Xiva xonligi hududi, aholisi va davlat boshqaruvi haqida ma’lumot to`plang.

Guruh sardorlari doskaga vatmanlarni osib javoblarni izohlab berishadi. Javoblar o`qituvchi tomonidan to`ldiriladi va aniqlik kiritiladi.

IV. O`tilgan mavzuni mustahkamlash (8 daqiqa).

Insert jadvalini “B.B.B” usulida to`ldirish:

V - bilaman. + - bilib oldim. ? - bilmoqchiman

“Insert usuli” raqamlar qo`yib belgilar asosida o`qitish.

Masalan:

1. Xiva xonligining poytaxti V

2. Qo`qonda bosh vazir mingboshi bo`lgan +

3. Buxoro amirligining yer maydoni +

4. Qushbegi lavozimi +

5. Shayxulislom unvoni qachon paydo bo`lgan ?

V. Dars yakunlarini chiqarish (3 daqiqa).

1. Darslikdagi “O`zingizni sinang” rukni bilan ishlash;

2. O`quvchilarda paydo bo`lgan savollarga javob berish;

3. Baholarni e’lon qilish.

VI. Uyga vazifa (2 daqiqa):

1. Mavzu oxirida berilgan savol va topshiriqlar bilan ishlash;

2. Yangi mavzu matni bilan tanishib kelish.

1-guruhga: