Xitoy tili tarixi

“

号” iyeroglifi. 

Yana bir iyeroglif  “

号” bo’lib, u ham ikki xil talaffuzga egadir. 

174

Birinchi talaffuzda 

mazkur iyeroglif  “háo” kabi o’qiladi. Bunday o’qilganda “uvlamoq, faryod qilmoq, ho’ngrab 

yig’lamoq” ma’nolarini ifodalaydi. Quyidagi so’zlarni tarkibida kelganda aynan shunday 

talaffuzda qo’llaniladi, masalan: “ho’ngramoq, bo’zlab yig’lamoq” ma’nolarida keluvchi “

号哭” 

(háokū) so’zining birinchi bo’g’ini bo’lib kelganda; “avjiga olmoq, kuchaymoq (shamolga 

nisbatan)” ma’nosini bildiruvchi “

怒号” (nùháo) so’zining ikkinchi bo’g’ini bo’lib kelganda; uch 

bo’g’inli  “uchar olmaxon (zoologiya)” ma’nosini beruvchi “

寒号鸟”             (hánháoniǎo) 

so’zining ikkinchi bo’g’ini bo’lib kelganda birinchi talaffuzda o’qiladi. Ikkinchi o’qilishi esa 

“hào”, ya’ni to’rtinchi tonda o’qiladi va “nomlanish, atalish”, “belgi”, “raqam, tartib raqami” 

kabi ma’nolarni anglatadi. Bunday o’qilganda “

号” iyeroglifi quyidagi so’zlarning tarkibida 

keladi: ikki bo’g’inli “

符号” (fúhào) so’zining birinchi bo’g’ini sifatida kelib “shartli belgi” 

ma’nosini bildiradi; ikki bo’g’inli “

信号” (xìnhào) so’zining ham birinchi bo’g’ini bo’lib keladi 

va “signal” ma’nosini anglatadi; “gorn chaluvchi, karnaychi” ma’nolarini anglatuvchi ikki 

bo’g’inli “

号手” (hàoshǒu) so’zining birinchi bo’g’ini bo’lib keladi; shuningdek “发号施令” 

(fāhàoshīlìng) iborasining tarkibida kelganda ham to’rtinchi ohangda “hao” deb o’qiladi va bu 

ibora “buyruqbozlik bilan shug’ullanmoq” degan ma’noda qo’llaniladi. Endi bu iyeroglifning 

gaplarda ishlatilishini ko’rib chiqamiz: 

可怜的寒号

(háo)

鸟在半夜里冻死了。（

“

寒号鸟

”

）

 

(Kělián de hán hào (háo) niǎo zài bànyè lǐ dòng sǐle. (“Hán hào niǎo”)) 

Bechora uchar olmaxon yarim kechadi muzlab nobud bo’libdi. (“Uchar olmaxon”) 

宝石岛观察通讯站的信号

(hào)

兵，姓高，刚从黑龙江探亲回来。（

“

彩色的翅膀

”

）

 

(Bǎoshí dǎo guānchá tōngxùn jàn de xìnhào (hào) bīng, xìng gāo, gāng cóng hēilóngjiāng tànqīn 

huílái. (“Cǎisè de chìbǎng”)) 

Gemia orolining pochta-kuzatuv bo’limining familiyasi Gao bo’lgan signal beruvchisi hozirgina 

Heilongjiangdan qarindoshlaridan xabar olib keldi. (“Rang-barang qanotlar”) 

Yuqoridagi gaplarning birinchisida “hao” iyeroglifi “hanhaoniao” so’zining tarkibida kelgan va 

gapda ega vazifasini bajarmoqda. Ikkinchi gapda esa “xinhaobing” so’zining tarkibida kelib, 

gapda ega vazifasini bajarmoqda.