Xitoy tili tarixi

       Birinchi  usul: 1-shaxs kishilik olmoshlari o‘rniga kamtarlikni ifodalovchi maxsus 

atamalarni qo‘yish. Masalan: 

 a) hukmdor o‘zini “

寡人” guǎrén – biz, “孤” gū – yolg‘iz, g‘arib kabi nomlar bilan atagan.  

 b) hukmdorga nisbatan yoshi ulug‘ insonlar yoki uning tengdoshlari o‘zini “

臣” chén – 

sizning qulingiz,“

愚” yú – tentak,“仆” pú – xizmatkoringiz,“小人” xiǎorén – pastkash, “鄙

人” bǐrén – qulingiz deb atashgan. Ba’zi birlar o‘zini ismi bilan ham atashgan.    

      Ikkinchi  usul: kamtarlikni bildiruvchi ravishlardan foydalanish, ya’ni fe’ldan oldin 

kamtarlikni ifodalovchi maxsus so‘zlarni ishlatish, ko‘pincha “

窃”qiè – pinhona, “敢” gǎn – 

jur’at etmoq.  “

窃” pinhona fikrni ifodalaydi, bu fikr noto‘g‘ri bo‘lishi ham mumkin.  

Masalan, Li Sining (?-M.a.208) 

91

  «Jyanchju keshu» (

谏逐客书) asarida yozishicha:  

“

臣闻史议逐客卿，窃以为过矣”. Shén wén shǐ yì zhú kè qīng, qiè yǐ wéi guò yǐ.

（ Eshitishimcha, saroy ayonlari muxojirlarni mamlakatdan chiqarib yuborishni taklif 

qilishibdi, mening (pinhona) fikrimcha, bunday chora qo‘llash noto‘g‘ri

）.   

“

敢” gǎn – o‘z  munosabatining erkinligini bildiradi. Masalan, «Zojuan»ning “Ingong

92

 

hukmronligining birinchi yili” (

左传•隐公元年) bo‘limida yozilishicha: 

 “

敢问何谓也”. Gǎn wèn hé wèi yě (So‘rashga ijozat bersangiz, bu nima degani?)

93

.