Xirurgik kasalliklar

 
Son churrasi (hernia femoralis) 
Kamroq uchraydi va Pupart boylamidan pastda joylashadi, ko’proq 
ayollarda (1:5) va chap tomonda kuzatiladi. 
Son kanali anatomiyasi. 
Chov boylami, yonbosh va son suyaklari (arcus 
femoralis) o’rtasida joylashgan bo’shliq yonbosh fastsiyasi (arcus iliopectoralis) 
tarmoqlari vositasida 2 qismga (lacuna musculorum va lacuna vasorum) 
bo’linadi. 
Muskul lakunasi orqali m. iliopsoas va n. femoralis, tomir lakunasi orqali a. 
et v. Femoralis o’tadi, qov suyagi gorizontal tarmog’i periostidan m. pectineus 
bilan qoplangan fascia pectinea chiqadi. Fascia pectinea va Pupart boylami 
o’rtasidagi burchak biriktiruvchi to’qima plastikasi – lig. lacunare Gimbernati 

---

298 
bilan to’lgan. Jimbernat boylami bilan son venasi o’rtasidagi bo’shliq, yog’ 
kletchatkasi va Pirogov-Rozenmyuller chuqur chov limfa tuguni bilan to’lgan va 
son halqasi (anulus femoralis) deyiladi. Oldingi tomondan u chov boylami, 
orqadan esa taroqsimon boylam va shu nomli fastsiya bilan chegaralangan. 
Churra ochib boradigan yo’l normada bo’lmaydigan son kanali deb ataladi. 
Kanalning ichki teshigi bo’lib son halqasi xizmat kiladi, u qorin bo’shlig’i 
tomonidan ko’ndalang qorin fastsiyasi bilan yopilgan, bu soxada u limfatik 
tomirlar hisobiga ravoqlangan bo’ladi. Son kanalining tashqi halqasi hiatus 
saphenus hisoblanadi. 
Kanalning o’zi uch qirrali shaklga ega: uning oldingi devori son serbar 
fastsiyasining o’roqsimon chekkasi, lateral devori – son venasi, orqa medial 
devori – yonbosh taroqsimon fastsiyadan tashkil topgan. Son kanali uzunligi 1-3 
sm. 
Son churrasini joylashuviga ko’ra tomir-lakunar, jimbernat-boylam va 
muskul-lakunar turlarga bo’lish mumkin. 
Son churrasining eng ko’p uchraydigan, ya’ni tipik turi tomir-lakunar tur 
hisoblanadi. Son churralari aksariyat churra hosil bo’lishiga anatomik moyillik 
tug’diradigan omillari bo’lgan ayollarda kuzatiladi, chunki ularning chanog’i 
katta, alohida qiyalikka ega, son halqasi o’lchamlari katta (anulus femoralis eni 
ayollarda 1,8 sm, erkaklarda esa 1,2 sm), oval teshik katta va uning yuqori shohi 
kaltalashgan. 
Unutmaslik kerakki, 28,5% hollarda a. obturatoria, a. epigastrica 
inferiordan anomal uzoqlashadi va bunday xollarda son kanalining ichki halqasi 
uchala tomondan tomirlar (v. femoralis, a. epigastrica inferior, a. obturatoria) 
bilan o’ralgan bo’ladi. 
Bunday joylashuv «ajal toji» (corona mortis) degan nom olgan, chunki 
qisadigan xalqani kesish vaqtida a. obturatoria shikastlanganda o’limga sabab 
bo’ladigan qon oqishi ro’y berishi mumkin.