Xiii bob. Monopolistik raqobatlashgan bozor 3. Monopoliya va mukammal raqobat 13. Raqоbatlashgan mоnоpоl bоzоri

Keys stady. Reklama va ko`zoynaklar narxi
Reklama tovar narxiga ta’sirida qanday effektga ega bo`ladi? Bir tarafdan reklama xaridorlarning mahsulotni o`zidanda boshqacharoq turlarni tanlashga undasa, bozorlarni kamroq raqobatdosh qiladi,taklif qiluvchilar yuqoriroq narx belgilaydilar va korxonalarning talab chizig`i kamroq elastik bo`ladi. Boshqa tomondan reklama iste’molchilar uchun yahshi narx taklif qilayotgan firmani topib berishi mumkin. Bu xolda bozorlar ko`proq raqobatdosh bo`ladi va firmalarning talab chizig`i ko`proq elastik bo`ladi va narxlar pasayadi.

Huquq va iqtisodiyot jurnalidagi 1972 yildagi maqolada iqtisodchi Li Ben ham reklamaning bu ikki ko`rinishini taxlil qildi. 1960 yillarda AQSHda turli shatlar hokimlari mutahassislar tomonidan reklama haqida turli qonunlarga ega bo`lgan bazi shtatlar ko`zoyonaklar uchun va ko`z imtixoni uchun reklamaga ruhsat berishgan edi. Biroq ko`p shtatlar taqiq qilgan. Misoli uchun Florida qonunida:

Har inson korxona yoki korporatsiya uchun ... turli vositalar orqali to`g`ridan to`g`ri yoki yondashib aniq yoki noaniq narx, kridit turlarini ko`rish yoki kattalashtiriladigan linzalar, oparvalar, mutloq ko`radigan yoki aniqlashtiradigan linzalar, ihtiyoriy optik xizmatlarni reklama qilish qonunga ziddir... Bu vaziyat jamiyat salomatligi, havfsizligi va farovonligiga qaratilgan bo`lib, uning bo`limlari maqsad va vazifalarga erishishda erkin tushuntirilishi lozim.

Profisional optik mutaxasislar reklamadagi taqiqlarni entuziyazim bilan taqiqlaydilar.

Benham shtat qonunlarida reklamani tanqid qiluvchilar va yoqlovchilarni qarashlarini qanchalik asosli ekanini solishtirdi. Natijalar ta’sirli edi. Reklamani cheOrtiqigan shtatalrda ko`zoynaklar uchun ortacha 33 so`m to`lanadi. (bu ko`rsatkich ko`ringandek past emas. 1963 yildagi ko`rsatkich hozirgi kundagidan pastroq edi. 1963 yilgi narxlarni xozirgi so`mga chaqadigan bo`lsak uni 7 barobar ko`paytirishga to`g`ri keladi.) reklamani cheOrtiqigan shatatlarda o`rtacha narx 26 so`m edi.

Shunday qilib, reklama o`rtacha narxni 20 %dan ko`proqqa kamaytirdi. Ko`zoynaklar bozorida va balkim boshqa ko`plab bozorlardagidek, reklama raqobatni rivojlantiradi va haridorlar uchun kamroq narxlarni taklif qiladi.