Xavfsizlik qoidalari

7-Amaliy ish

Akkumulyator qurilmalarini ekspluatatsiya qilishda texnik

talablar va havfsizlik
1. Ushbu qoidalar sanoat va boshqa korxonalarning podstansiyalarida, ishlab chщarish sexlarida o‘rnatilgan kislotali va ishqorli akkumulyator batareyalarning statsionar qurilmalariga taalluklidir.

2. Statsionar akkumulyator batareyalari EQQ talablariga muvofiq o‘rnatilishi shart.

3. Kislotali va ishqorli akkumulyator batareyalarini bir xonada o‘rnatish man etiladi.

4. Akkumulyator xonalarining devorlari va shipi, eshiklari va deraza panjaralari, metall konstruktsiyalari, stellajlari va boshqa qismlari kislotaga (ishqorga) chidamli va tarkibida spirt bo‘lmagan buyok bilan buyalishi shart. Ventilyasiya koroblari va tortuvchi shkaflar tashqaridan va ichki tarafidan buyalishi shart.

5. Akkumulyator batareyali xonalarni yoritish uchun portlashdan himoyalangan gilofda o‘rnatilgan chuglanma lampalar kullanishi shart.

O‘zgichlar, shtepselli rozetkalar, saqlagichlar va avtomatlar akkumulyator xonasidan tapщarida joylashtirilishi shart. yoritish tarmogning elektr simlari kislotaga chidamli kobikli simdan bajarilishi shart.

6. Akkumulyator xonalarida elektr pechlarni urnatish man etiladi.

7. Tezkor tok tarmogida yerga to‘tashish paydo bo‘lsa (yoki izolyatsiya qarshiligi nazorat qurilmasi ishlab ketishigacha kamaysa), zudlik bilan uni bartaraf qilish choralarini kurish kerak.

8. Tezkor tok tarmogida kuchlanish ostida ishlash, agar ushbu tarmoqda yerga to‘tashish mavjud bo‘lsa, man etiladi, to‘tashish joyini kidirish bo’yicha ishlar bundan mustasno.

9. Ta’minotida o‘zilishga yul kuyilmaydigan elektr qabul kilgichlar, bir shinalar tizimidan yoki seksiyasidan boshqasiga almashlab ulashda, o‘zluksiz ta’minot bilan ta’minlanishi kerak.

10. O‘zgarmas tokning barcha yigmalari va xalkali magistrallari, ikkita ta’minot bilan ta’minlanishi kerak.

I. Akkumulyator qurilmalarini ekspluatatsiya qilishda, ularning o‘zoq vaqt ishonchli ishlashi, xamda normal va avariya rejimlarida o‘zgarmas ^tok shinalarida kuchlanishning zarur darajasi ta’minlanishi shart.

12. Normal ekspluatatsiya sharoitlarida tezkor o‘zgarmas tok shinalaridagi kuchlanishni, tok qabul kilgichlarning nominal kuchlanishidan 5% Yuqori ushlab turishga ruxsat beriladi.

13. Akkumulyator batareyasi raqamlangan bo‘lishi shart. Iirik sonlar idishning vertikal devor yuziga kislotaga (ishkorga) chidamli buyok bilan yoziladi. Batareyadagi birinchi raqam bilan musbat shinaga ulangan element belgilanadi.

14. Akkumulyator qurilmasi quyidagilar bilan jixozlangan bo‘lishi shart:

ulanishlarning prinsipial va montaj elektr sxemalari bilan;

elektrolit zichligini va haroratini ulchash uchun belgilangan tartibda tekshirilgan densimetrlar (areometrlar) va termometrlar bilan;

belgilangan tartibda tekshirilgan, 0-3 V ulchash chegarali, o‘zgarmas tok kuchma voltmetrlari bilan;

tur bilan himoyalangan kuchma germetik lampa yoki akkumulyatorli fonar bilan;

elektrolit tayyorlash va uni idishlarga kuyish uchun sigimi 1,5-2,l bo‘lgan kimyoviy chidamli materialdan yasalgan tumshukli krujka (yoki ko‘za) bilan;

elementlarni koplash uchun saklash oynalari bilan;

kislotaga chidamli (ishqorga chidamli) kostyum, rezina fartuk, rezina qo‘lqoplar va etiklar va himoyalovchi ko‘zoynaklar bilan;

kislotali batareyalar uchun sodali eritma va ishqorli batareyalar uchun borli kislota yoki sirka essensiyasi aralashmasi bilan;

batareya elementlarini shuntlash uchun kuchma to‘tashtirgich bilan.

Doimiy tezkor xodimi bo‘lmagan qurilmalar uchun, yuqorida aytilganlar olib keltiriladigan komplektda bo‘lishiga ruxsat beriladi.

15. Yangi montaj kilingan yoki kapital ta’mirdan chikdan batareyalarni qabul qilishda quyidagilar tekshirilishi shart:

akkumuluyator batareyasini montaj va kapital ta’mirlash xujjatlarining (texnik xisobotning) mavjudligi;

batareyalar sigimi, 3-5 A tok yoki 10 soatli zaryadsizlanish rejimi bilan;

elektrolit sifati;

elektrolit zichligi va batareya zaryadlanishi va zaryadsizlanishi oxirida elementlardagi kuchlanish;

batareya izolyatsiyasini yerga nisbatan qarshiligi;

alohida elementlarning ishga yaroqliligi;

xaydovchi-tortuvchi ventilyasiyaning ishga yaroqliligi;

akkumulyator xonalarining kurilish kismi EK^Щ talablariga mosligi.

Batareyalar ekspluatatsiya qilishga, ularning nominal sigimi 100 % ga etgandan keyin tushirilishi shart.

16. Akkumulyator qurilmalariga xizmat ko‘rsatish, akkumulyator batareyalarini ekspluatatsiya qilish qoidalariga ukitilgan mo‘taxassisga yuklanadi.

Har bir akkumulyator qurilmasida ko‘rikdan o‘tkazish natijalarini va bajarilgan ishlar xajmini yozish uchun akkumulyator batareyaning jurnali bo‘lishi shart.

17. Ishlayotgan kislotali akkumulyator batareyasidan elektrolit taxlili 3 yilda kamida 1 marta (har yili 1/3 elementdan) tekshirilayotgan elementlardan sinash uchun olingan namunalar bo’yicha o‘tkaziladi. Tekshiriladigan elementlarning soni, akkumulyator batareyasining holatiga qarab, elektr xo‘jaligiga javobgar tomonidan belgilanadi,

Nazorat uchun razryadlashda, elektrolitdan namuna olish razryadlash oxirida amalga oshiriladi.

Akkumulyatorlarga kuyish uchun tarkibida xlor va temir yo‘qligi tekshirilgan distillangan suv kullanilishi shart.

18. Doimiy zaryadlash yoki zaryadlash - zaryadsizlash usuli bilan ishlaydigan kislotali batareyalarda 3 oyda 1 marta, elementiga 2,3-2,35V kuchlanish bilan, barcha elementlarda elektrolitning zichligi belgilangan 1,2-1,21 g/sm³ qiymatga etguncha, tenglashtiruvchi zaryad­lash (kayta zaryadlash) o‘tkaziladi. Kushimcha zaryadlash davomiyligi batareyaning holatidan kelib chikib, kamida 6 soat bo‘ladi.

atarsyani, ushbu batareya uchun kafolatlangan, maksimaldan ortiq bo‘lmagan tok bilan earyadlashga yoki razryadlashga ruxsat beriladi.

Elestrolitning harorati zaryadlash oxirida 40 °S dan oshmasligi shart,

Batarsyani tenglashtiruvchi zaryadlash vaqtida unga nominalidan uch karradan kam bo‘lmagan sigim berish kerak.

Bundan tashqari podstansiyalarda 3 oyda 1 marta qisqa vaqtda tok ulangaida kuchlanishning nasayishi bo’yicha batareyalarning ishga yaroqliligi tskshiriladi.

19* Kislotali akkumulyator batareyalarida elektrolit satxi quyidagicha bo‘lishi shart:

yuza-kuti nlastinali kurgoshim-kislota (bundan keyin — KK) turdagi statsionar akkumulyatorlar uchun elektrodlarning yuqori chekkasidan 10 15 mm ga yuqori;

surkalgan nlastinali qurg’oshin-nikel (bundan keyin — KN) turdagi statsionar akkumulyatorlar uchun saklovchi shchit ustidan 20- 40 mm chegarasida.

Kislotali zlektrolitning zichligi 20°S da quyidagicha bo‘lishi shart:

KK turdagi akkumulyatorlar uchun

KN turdag i akkumulyatorlar uchun

Tenglashtiruvchi zaryadlash davomiyligi batareyaning texnik lolag in a bog lik bulib, 6 solim kam bo‘lmasligi kerak.

—	1,205 ±0.05 g/sm^1
—	1.24 ±0.05 g/sm’

Zaryadlash oxirida elektrolitning harorati KJC turdagi akkumulyatorlar uchun 40°S dan, va KD turdagi akkumulyatorlar uchun 35°S dan yuqori bo‘lmasligi kerak.

21. Akkumulyator batareyalari xonalaridagi XLydovchi- tortuvchi ventilyasiya, batareyalarni zaryadlash oldidan ulashppi va gazlar tulik chщarib yuborilgandan, lekin zaryadlash tugaganidan kamida 1,5 soat keyin keyin uchirilishi shart, doimiy kayta zaryadlash joylarida esa - mahalliy yuriqnomalarga kura, zarurat bo’yicha amalga oshirilishi kerak.

Doimiy kayta zaryadlash usulida ishlaydigan kislotali batareyalarni ekspluatatsiya qilish, zaryadsizlantirish mapщlarisiz va tenglashtiruvchi kayta zaryadlashsiz amalga oshiriladi.

22. Statsionar akkumulyator batareyalarining har bir elementa kuchlanishi, zichligi va elektrolit harorati Elektr uskunalarni SNvaM talablariga muvofiq ulchanadi.

23. Batareyadagi har bir elementning kuchlanishi, zichligi va harorati oyda kamida 1 marta ulchanishi shart.

Batareyada orkada koluvchi elementlar 5 % dan oshmasligi shart. Razryadlash oxirida orkada kolgan elementlar kuchlanishi kolgan elementlarniet )ftacha kuchlanishidan 1,5 % dan ortiqcha fark kilmasligi kerak.

24. O‘zgarmas tok qurilmalariga kiruvchi akkumulyator batareyali to‘g‘rilovchi qurilmalarga va motor-generatorlarga xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash ushbu qurilmalar turi uchun belgilangan tartibda amalga oshirilishi shart.

25. Akkumulyator batareyalarini joriy ta’mirlashda quyidagilar amalga oshiriladi:

plastinalar holatini tekshirish va zarur bo‘lsa ularning alohida elementlarini almashtirish;

seperatorlarning bir kismini almashtirish;

elementlardagi kuykumni olib tashlash;

elektrolitning sifatini tekshirish;

stellajlar holatini va ularning yerga nisbatan izolyatsiyasini tekshirish;

akkumulyator batareyalarining bopщa nosozliklarini barta­raf qilish;

xonaning kurilish kismini tekshirish va ta’mirlash.

26. Zarurat bo‘lgan xollarda akkumulyator qurilmasini ta’mirlashni tashqil etish kerak.

Batareyani kapital ta’mirlash (akkumulyatorlarning, plastinalarning, sepatorlarning katta kismini almashtirish, butun batareyani yoki ba’zi kismlarini kismlarga ajratish), uning holatiga qarab, ixtisoslashtirilgan tashkilotlarni jalb kilib amalga oshirilishi kerak.