Ekspluatatsiyajarayonidakranlarniishlashqoidalariquyidagilargaetiborberishlozimkranningloyihalanishi, tayyorlanishi, tuzatilishigavauningishlashjarayoninietiborberiladi. Kranlar odamlarni asbob , material, uskunalar bilan kuchirish va ishlas bo`yicha quydagilarga ajratish mumkun.
O`zi harakat qiluvchi:
Avtomobilli:
Maxsusshasili;
G`ozsimon:
Temeryo`lli
Prissepli
Harakatdagi.
Texnik talablar.
Tayyarlov sharti
2.1.1 Barcha belgilangan qoidalarga va normative hujjatlarga asosan qurilgan bo`lishi lozim. Maxsus uyishmalar normative hujjatlarni ishlab chiqadi.
2.1.2 chitdan kelgan kutargichlar o`z nomerga va hujjatga ega bo`lishi va O`zbekiston respublikasi standartiga mos kelishini yetqazib beruvchi shartnoma tuzishi shart.
2.1.3 elekter moslamaalarining montaji, zazimliniyasi, tok o`tishi va boshqa elikter sozlash barcha tartib qoidalarga mos ravishda qo`llas kerak.
2.1.4 kran eksplatotsiyonjarayonda elektersozlamalar barcha tartib qoidalarga mos ravishda qo`llas kerak.
2.1.5 kutargich binolarda yoki tashqi joylarda ishlashi mumkun bu joylar esa portlash xafi bo`lsa elikter taminotini shu holatga moslab qo`llash kerak.
2.1.6 kutargichlar suvbosish joylarida ham ishlashi mumkun unda kran - 40 dan 40 gradusgacha va shamol tezligi 10 m/s va balandligi 10 meter bo`lishi lozim va shularni inobatga olib tayyorlanadi.
2.1.7 kutargichlar -40 da ishlaydigan bo`lsa klimatik GOST15150 bo`yicha tayyorlanishi kerak.
2.1.8 chizmada va hisoblashda o`zgartirish keritish kerak bo`lsa ishlab chiqaruvchi, buyurtmachi yoki korxona tomonlari bilan ko`rib chiqishi kerak.
2.1.9 birinchi ishlash paytida texmik nazorat va qoidalardan o`tib, ro`yxatdan o`tishi kerak.
2.1.11. kutargich xizmat qilish zonasidan tasqarida islash taqiqlanadi.
2.1.12. kutargich loyihalaniyotgan paytda quyidagilarni ko`rib chiqish lozim.
1) texnik xizmat va sozlashni, boshqarishni qulayligi.
2) buksatsiya, tushushni to`g`riligi qolish,
3) kutargichni elimentini almashtirganda butun bir gedravlik sestimada moyni to`kib tashamasdan almashtirish.
2.1.13. kutargich matorini sozlash to`g`ri kelib qilsa mator qismida maxsus ishlash uchun moslama bo`lishi shart.
2.1.14. kutargichni ishga tushurishda kutargich mexanizmi shunday urnatilgan bo`lishi kerakki o`zidan o`zi yonishi taqiqlanadi.
2.1.15.kutargich mexanizmini birikish joylari burovchi momenti tushayotgan qurilmalarga biriktirish uchun shlitsali, shponkali, boltli va boshqa birikmalardan foydalanish keraki o`z o`zidan chi`ib ketmasligi kerak.
2.1.16 harakat qilmaydigan o`qlar agar bu o`q asos vazifasini bajarsa unda bu asos harakat qilolmasligi uchun ishonchli tarzdda mahkamlash kerak.
2.1.18. Kanatlarni yunaltiruvchilari yani roliklar , yuldlar, barabanlardan chiqib ketmasligini oldini olish lozim, agar kanat roliklardan chiqib ketsa orientatsiya olish qiyin bo`ladi.
2.1.19. karobkali va trubali metallkonstruksiyalariga namlik tushushi va saqlanib qolishi taqiqlanadi.
2.1.20. boshqarishdagi xafsizlik qurilmasini ishdan chiqanda uni sozlash uchun muhit qulay va qiyinchilik to`g`dirmaydigan holat bo`lishi kerak.
2.1.21.kutargichni ishlashda mashinani va yukning massasi dinamik shamolni hisbga olgan holda kofeitsiyenti 1.25 dan ortmasligi kerak. Kutargich uchun asosni kutarilishi 0 grad 30 min oshmasligi kerak. Asosiz kuargich uchun esa 3 grad. Agar ishlash vaqtida kattaroq burchakda og`ish kerak bo`lmasa,
2.2 kutargich qurilmasi
2.2.1. lyulkalar ( maydonchalar)
2.2.1.1 yer yuzadidan yoki quyiladigan maydondan lyulkalarni balandligi 400 mmdan kam bo`lmasligi kerak, lyulkani poli va zinasi tiyinchoq bo`lmasligi kerak,
2.2.1.1. kutargichning lyulkasini 1000 mm balandlikda himoya panjarasi bo`lishi kerak . himoya panjarasi ushlab olishi uchun juda qo`lay bo`lishi kerak va materiali issiqni kam o`tqazuvchi materialdan bo`lishi kerak. Lyulkaning asosini o`lchami 600x600 dan kam bo`lmasligi kerak agar lyilka aylana bo`lsa 700 mm dank am bo`lmasligi kerak.
2.2.1.2. lyulkada islaydigan ishchilar uchun maxsus himoyakamarlarni, iplar bog`lash uchun skobalar bo`lishi shart bular esa ishchini noxush vaziyatdan saqlab qoladi bu vaziyatda skobani yuklamaga chidamiyligi 1300 N kam bo`lmasligi kerak.
2.2.2. iplar
2.2.2.1. mexanizmlarda ishlatiladigan temir iplar davlat standartlarigato`g`ri kelishi kerak bu GOST3241 da belgilab quyilgan , ishlab chiqaruvchi tamonda berilgan srtifikat yoki sertifikatni nusxasi bo`lishi kerak, temir iplarni sihlatishdan oldin bizlar ularni tekshirib ko`rishimiz kerak.
2.2.2.2 iplarni joylashishida va konstruksiyasi shunday tanlanishi kerakki kanat devol bilan ishqalanishi bo`lmasligi kerak ular orasidagi masofa ipning diametridan 20 % dankam bo`lmasligi shart.
2.2.2.3. ipning oxirini o`lashda hujjatlar ko`rsatilgan normada bo`lishi kerak. O`lanish qisgich yoki boshqa usullarda bo`lishi mumkun . qisgich bilan qisilganda qisgichlar soni 3 tadan kam bo`lmasligi kerak. Ipning oxiri po`latli , shtampli, yoki quymali vtulkali kleymalarda bo`lishi shart. Payvandlab klima qilsih taqiqlanadi.
2.2.2.4 iplarni almashtirishda yangi ipning sertifikatida barcha parametirlari berilgan bo`lish kerak bu sonni 0.83 ko`paytirganda biz ishlash sharoitlardagi normadan o`tsa buni ishlatish mumkun.
2.2.2.5 ipning ishdan chiqishi qullanish qoidalarida aniqlanadi.
2.2.3. Zanjil
2.2.3.1 plastinkali zanjil, kutarishda ishlatiladigan zanjillar GOST191da rolikli zanjil esa GOST 13566.
2.2.3.2. kutarishda ishlatiladigan zanjir uni ishlatishda ko`rsatgichlari berilgan bo`ladi va bu davlat standartlariga to`g`ri kelishi kerak.
2.2.3.3. kutarishda iplar va zanjillar ko`tarish tersagida , teliskopik seksiyada, va lyulkalarni yunaltirishlarda ishlatiladi va bularni mustahkkamlikga sinas quyidagi formula orqali topiladi.
P/S>= K
P yorilishidagi yuklanganligi bu davlat standarti bo`yicha berilgan bo`ladi.
S- Zanjirdagi dinamik yuklanganlik.
k- mustahkamlikda qo`shimcha yuklanganlik koefitsiyenti.
2.2.4. tayanch
2.2.4.1 tayanchlarni va o`larni qismlarni ko`tarish og`irligi 200 N dan oshmasligi kerak, agar bu ko`rsatgichlardan oshsa maxsus gidravlik uskunalar yordamida urnatish lozim. Tayanchlar tuproq yoki maydonlar. yuklanishi mumkun bo`lgan yuklamani ko`tara bilishi kerak.nchlarni
Tayanchlarni quyishda mashina mosti va g`ildiraklari yuklamadan ozod bo`lishi kerak.
