Xavflar, ularning tasnifi. Faoliyat xavfsizligini ta’minlash tamoyillari, uslublari. Reja

Xavfli va zararli omillarni me’yorga solish hamda ularning
ruxsat etiladigan miqdori.

Atmosferadagi zararli va xavfli omillar ruxsat berilgan darajada me’yorlashtiriladi. Me’yorlashtirish negizida odam va hayvonlarga jarohat etkazmaslik, sog’lig’iga zarar keltirmaslik, zararli moddalami havoga, suvga, tuproq tarkibiga ta’sir qilishini istisno qilish prinsipi yotadi. Ko’rsatilgan prinsip- laming amalga oshirilganligi hamma omillar uchun taalluqlidir. Biroq me’yorlash- tiriladigan parametrlarning qiymatlari moddaning turiga bog’liq bo’ladi. Shunday qilib, mikroiqlim parametrlarining me’yorlashtirish prinsipi negizida (harakat,nam- lik, havo tezligi, nur intensivligi va boshqalar)ning ruxsat etilgan ko’rsatkichlari yotadi.

Qishloq xo’jaligida titrab ishlaydigan ho’l mashinalari juda ko’p ishlatiladi, ularning insonga zarar ko’rsatish darajasi, titrash (11-2800 Gs) oralig’ida aniqlanadi. Sanitariya me’yorlarida SM 245-71 me’yorlashtiriladigan titrash parametrlari titrashni vertikal yoki gorizontal siljishini, amplituda yoki tezlikning titrash darajasining o’rtacha kvadratik qiymatidir. Shovqin me’yorlariga asosan ish joylarida ruxsat beriladigan darajada tovush bosimi o’rnatiladi, tovush darajasi desibelda "A" shkalasi bo’yicha (dB "A") va ishlab chiqarish faoliyati va ta’sir qiladigan shovqin (uyg’un, har doim, impulsli) hisobga olinadi. Ish joylarida har doim ta’sir qiladigan shovqinni asosiy ta’rifi sifatida tovush bosimning (dB da) darajasi oktov polosalaming o’rtacha geometrik chastotalari 63,125, 250,500,1000, 2000,4000, 8000 Gs hisobida qabul qilingan. Ish joylarining atrofida chang bo’lsa, unda ish sharoitlarining holati havo tarkibida me’yorda ruxsat etilgan ish joyidagi konsentrasiyasi (MRK) bilan baholanadi. Ruxsat etiladigan konsentrasiyalar (MRK) ro’yxati tarkibida kimyoviy moddalarning aerozollari zaharli xususiyatga ega bo’lgan qichitadigan, allergik va fibrogenlik ta’sir ko’rsatadiganlari bor GOST 12.1.005-76 o’z ichiga 700 dan ortiq moddalarni oladi. Ish joylari havosi tarkibidagi ayrim zararli moddalaming ruxsat berilgan me’yori (MRK)

Agar ish joyida bir vaqtning o’zida havo tarkibida bir tomonlama ta’sir qiladigan har xil zararli moddalar bo’lsa, unda har qaysisining haqiqiy konsentrasiyalar nisbatining yig’indisi (Kj K₂ K_n) moddalaming ruxsat berilgan me’yorlary (MRK, MRK₂...MRK_n) qiymati 1 dan oshmasligi kerak.