Xatti harakat tushunchasi

XATTI HARAKAT TUSHUNCHASI
Reja:
1. Huquqiy hatti-harakat tushunchasi, belgilari va turlari
2. Huquqbuzarlik tushunchasi, belgilari va tarkibi.
3. Yuridik javobgarlik tushunchasi, prinsiplari va turlari.
Huquqiy hatti-harakatlar – shaxs xatti-harakatining yuridik normalarga mos bо`lishi, ya`ni huquq normalari asosidagi xarakatdir.
Bu qonunga mos, ijtimoiy xatti-harakat bо`lib, yuridik shakldagi qonuniy hatti-harakat ta`sirida huquq amalda bо`ladi. Huquqiy hatti-harakat doirasi va chegarasi huquqiy normalarining dispozitsiyasi bilan belgilanadi. Aynan u huquq tartibotning mohiyati hisoblanadi.
Huquqiy hatti-harakat yо`li bilan jamiyat boshqariladi, uning meyoriy hayot faoliyati tartibga solinadi, fuqarolarning huquq va majburiyatlari amalga oshiriladi. Jamiyatimizda vujudga keladigan va amalda bо`layotgan huquqiy munosabatlarning asosiy qismi о`z asosiga kо`ra, huquqiy hatti-harakatdan iboratdir.
Shaxsning huquqiy xatti-harakati keyingi vaqtlardan boshlab ta`qiqot predmeti bо`lib qoldi. Bu muammoga ilgari kam ahamiyat berilib, olim va amaliyotchilarining asosiy e`tibori huquq buzilishiga qarshi kurashga qaratilgan edi.
Huquqiy xatti-harakat juda keng ma`noga ega. U о`z xususiyatiga kо`ra, bir xil emas. Huquqiy hatti-harakatning uch turi mavjud.
Birinchisi – faol huquqiy hatti-harakat. Bu fuqarolar, mansabdor shaxslarning kо`shimcha vaqtlari, imkoniyatlari, shuningdek, moddiy vositalaridan kelib chiqib, о`z tashabbuskorligiga tayangan huquqiy faoliyatidir.
О`n yillar davomida sovet totalitar davlati shaxsning huquqiy faolligini faqat sо`zdagina qо`llab-quvvatladi. Amalda esa, haqiqiy faol fuqaro bunday davlatga kerak emas, davlat undan qо`rqardi. Shu bois shaxsdagi konformizm, mutaassiblik, loqaydlik kabi belgilar kо`proq hukmronlik qilgan. Hozirgi paytda bu mutlaqo maqsadga muvofiq emas. О`zini himoya qilish, turmush sharoitini yaxshilash erkinligini qonun doirasida ta`minlash, qonunlarni tayyorlash va qabul qilishga ta`sir kо`rsatish. davlat qiyofasida himoyaga ega bо`lish uchun shaxs iqtisodiy, siyosiy, huquqiy, ahloqiy va boshqa munosabatlarda faol bо`lishi shart. Shaxsning huquqiy faolligi – davr talabi. Huquqiy faollikning namoyish bо`lish shakllari turlicha. Bu sidqidildan faol xizmat qilish, partiya, jamoat uyushmalarining shakllanishi va ishida qatnashish, qonun loyihalari muhokamasida bevosita ishtirok qilish, davlatning turli tuzilmalarida hamkorlik qilish va shu kabilar.