"Xarbiy dala jarrohligi" fanidan loyiha asosida oqitish texnologiyasi o'quv loyiha «Yirik qon tomirlarini shikastlanishi, qon oqishi va qon quyish»

Qon ketish va qon yo’qotish.

Qon ketish deb –tomirlar butunligining buzilishi natijasida qon oqib ketishiga aytiladi.

Tasnifi. Birlamchi va ikkilamchi.
Birlamchi. 1) arterial; 2) arterial-venoz; 3) venoz; 4) kopellyar; 5) parenxematoz.
Ikkilamchi. 1) erta; 2) kech; 3) qaytariluvchi.

Turli xildagi qon ketish belgilari:

1. 
   Arterial qon ketish. Qon oqim bilan fantansimon ketadi. Chiqayotgan qon miqdori qon tomir kalibrlari va qon tomirdagi jarohat kattaligiga bog’liq. Qon rangi och qizil.arterial qon ketishni jarohat va yurak oralig’idagi qon tomirni bosib to’xtatiladi.
   
2. 
   Arterial-venoz qon ketish. Qon tezda jarohatni to’ldiradi. Qon rangi qizil. Jarohatdan yuqoridagi qon tomir bosilganda qon ketish to’xtamaydi, lekin qon rangi ham o’zgarmaydi.
   
3. 
   Venoz qon ketish. Qon bir xilda sekin urub turmaydigan oqim bilan ketadi. Qon rangi to’q qizil. Jarohatdan yuqoridagi tomir bosilsa, qon ketish kuchayadi.
   
4. 
   Parenximatoz qon ketish. Parenximatoz organlar qon tomiri organning biriktiruvchi to’qima stronasi bilan uzviy aloqada, shuning uchun kesilganda ular bir-biridan ochilib qoladi va bir-biriga mos kelmaydi. Qon ketish ko’p va to’xtatish juda qiyin.
   

Qon quyish.
Qonni transportirovka va saqlash uchun qonni tayyorlash va qayta ishlash otryadi (QTQO) va qon quyish stansiyasi (QQS) ekspeditsion bo’limlar tashkillashtiriladi. Konservatsiya qilingan qonni saqlash shartlaridan biri qonning biologik hususiyatini uzoq saqlab qolishdir. Buning uchun: a) qonga mexanik ta’sirning oldini olish; b) qonni doimiy past haroratda saqlash kerak.
Qon maxsus jihozlar bilan jihozlangan yerto’lalarda yoki termoizolyatsiya-lovchi kontenerlarda saqlanadi. Yerto’la chuqurligi 1,5 – 2 metrdan ko’p emas, devori yupqa o’ralgan, tomi termoizalyatsiyalovchi materialdan qilingan.
Qon quyib berishdan avval xar bir flakonni germetikligi, pasport qismining to’g’riligi, mikroskopik ko’zdan kechirish ma’lumotlari tekshiriladi.
Donar va resipiyent qon guruhini aniqlash qoidalari: 1) resipiyent barmoq uchi spirt bilan artiladi; 2) barmoq igna bilan teshiladi va pipetka bilan bir necha tomchi qon olinadi; 3) tarelkaga qon tomchisidan ikki qator qilib to’nog’ich boshchasi razmerida O (I), A(II), B(III) yozuvlariga suriladi; 4) xar bir tomchiga 2 seriali standart zardob (O, A, B) qon tomchisi hajmidan 8-10 marta yuqori hajmda qo’shiladi; 5) qon zardob bilan aralashtiriladi; 6) 5-8 daqiqa ichida agglyutinatsiya reaksiyasi bo’lishi kuzatiladi.