Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari

Xizmatlar balansi transport yuk tashuvlari, sug’urta, elektron, telekosmik, telegraf, pochta va boshqa aloqa turlari, Xalqaro turizm, ilmiy-texnik hamda ishlab chiqarish tajribalari bilan almashish, ekspert xizmatlari, diplomatik, savdo va xorijdagi boshqa xizmatlar xarajatlarini ko’tarish, ma'lumotlarni uzatish, madaniy hamda ilmiy aloqalar, turli vositachilik yig’imlari, reklama, yarmarka va boshqa shu kabilar bo’yicha to’lov hamda tushumlarni o’z ichiga oladi.
Xizmatlar xalqaro iqtisodiy aloqalarning bir maromda rivojlanib borayotgan sektorini tashkil etadi. Xizmatlarning to’lovlar va tushumlarning hajmi hamda tarkibiy tuzilishidagi roli va ularga ta'siri muntazam ravishda o’sib bormoqda.
Kapitallar va kreditlar harakati balansi davlat hamda xususiy kapitallar, taqdim etilgan va olingan Xalqaro kreditlarning davlatga olib kirilishi hamda olib chiqilishi o’rtasidagi nisbatni ifodalaydi. Iqtisodiy mazmuniga ko’ra ushbu operatsiyalar quyidagi ikki toifaga bo’linadi: tadbirkorlik va ssuda kapitallarining xalqaro harakati.
Tadbirkorlik kapitali to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar (xorijda korxonalarni sotib olish va qurish) va portfel' investitsiyalarini (xorijiy kompaniyalar qimmatli qog’ozlarini sotib olish) o’z ichiga oladi. To’g’ridan- to’g’ri investitsiyalar uzoq muddatli kapitalni olib chiqishning eng muhim shakllaridan biri bo’lib hisoblanadi va to’lov balansiga sezilarli ta'sir etadi. Ular mulk sotib olinishi bilan bog’liq bo’lgan holda qarz majburiyatlarini vujudga keltirmaydilar. Ushbu investitsiyalar natijasida milliy iqtisodiyotlarni savdoga nisbatan yuqoriroq darajada va mustahkamroq jahon xo’jaligiga integratsiyalashuviga ko’maklashuvchi Xalqaro ishlab chiqarish rivojlanadi. 1997 yilda har yilgi qo’yilmalarni qo’shib borish va qoldiqi ko’payib boruvchi uslubi bilan hisoblangan mamlakatlarning barcha to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarini to’plangan qiymati 3 trln. AQSh dollaridan ko’p summani tashkil etdi. Tadbirkorlik kapitalining xorijga olib chiqilishi ishlab chiqarish va tashqi savdoning o’sishiga nisbatan tez sur'atlarda amalga oshadi. Bu esa o’z navbatida xo’jalik faoliyatining baynalmilallashuvi va globallashuvida uning roli yetakchi ekanligini isbotlaydi. To’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar qiymatining uchdan ikki qismidan ziyodini rivojlangan davlatlarning o’zaro kapital qo’yilmalari tashkil etadi. Bu degani, ular o’rtasidagi xo’jalik aloqalari boshqa davlatlar o’rtasidagi xo’jalik aloqalariga nisbatan yuqoriroq darajada mustahkamlanib borayotganligidan dalolat beradi.

2.