I. KIRISH
Turizm XXI asrda jahon iqtisodiyotiga juda katta ijobiy ta’sir qiluvchi
ijtimoiy-iqtisodiy soha sifatida kirib keldi. Butunjaxon turizm tashkilotining
ma’lumotlari bo‘yicha dunyoda ishlab chiqarish va servis oborotining 10 % i
turizmga to‘g‘ri kelmoqda. Keyingi 20 yil ichida xalqaro turizmning rivojlanishi
dunyo bozorida tovar va xizmatlarning kuchli eksport qilinayotganligi bilan
e’tiborlidir. Ya’ni turistik xizmatlarning eksporti 8 % ga o‘sib jahon bo‘yicha
umumiy xizmatlar savdosining 30-35 % ini tashkil kilmokda.
Butunjaxon turizm tashkilotining «Turizm-2020 yilgacha» mavzusidagi
statistik ma’ruzasida 2020-yilga borib xalqaro turistlarning soni 1,6 mlrd kishini
tashkil qilib, turizmdan olinadigan foyda 2 trln AQSH dollarigacha yetadi.
Turistik oqimning turg‘un ravishda o‘sishi har yili 3-5 % gacha ko‘payadi deya
takidlaydi.
Nufuzli olimlarning fikriga ko‘ra, O‘zbekiston davlatchiligining shakllanish
tarixi miloddan avvalgi ikki minginchi yillardan boshlangan va 3,5 ming yildan
ziyod davrni qamrab oladi. Ko‘hna Rim va Bobilning tengdoshi hisoblangan, o‘rta
asrlar ilm-fani, san’ati va madaniyatining yirik markazlari sifatida dunyoga dong
taratgan va YUNESKOning Butunjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan Samarqand,
Buxoro, Xiva, Shahrisabz shaharlari bu zaminda qadimgi davlatchilikning
shakllanish va rivojlanish markazlari bo‘lib kelgan.
E’tibor berish lozimki mehmonxona xo‘jaligining rahbarlari yoki
menejerlari bilan turistlar deyarli uchrashmaydilar va muloqotda ham
bo‘lishmaydi. Turistlarga ularni qabul qilishdan tortib to kuzatguncha: joylashtirish
xizmatlari, restoran-ovqatlantirish xizmatlari, xonalardagi xizmatlar va qo‘shimcha
xizmatlarni barchasini mehmonxona xodimlari bajarishadi. Shunday ekan bu
sohada faoliyat yuritayotgan xodimlarning bilim, malaka va ko‘nikmalari yuqori
darajada bo‘lishi lozim bo‘ladi. Turizmni tashkil etish tarkibiy qisimlaridan
birinchilaridan turistlarni mehmonxonalarga joylashtirish va ularga xizmat
ko‘rsatish, hamda ovqatlantirishni tashkillashtirish, davlat xizmatlaridan esa bu
sohaga kadrlar tayyorlash, turli havo-suv-daryo portlari, madaniy vaqtichog‘lik
ishlari, sayohat qilish va boshqa tarmoq sohalarini rivojlantirish asosiy ishlardan
hisoblanadi va bularning natijasida mamlakatimizda valyuta almashtirish,
aholining turli xizmat sohalarida bandligi, turli investitsiyalar jalb etilishi va
natijada davlat daromadi ko‘payib, milliy boyligi ortishi ko‘zda tutiladi.
Shunday ekan, bugungi kunda mamlakatimizda mehmonxona biznesini
rivojlantirish hamda ulardagi xizmatlar samaradorligini oshirish eng dolzarb
masalalardan hisoblanadi.