Xalqaro turizm fakulteti " marketing" yo’nalishi 1-kurs mr-81 guruhi talabasi

4. Xulosa

Xulosa qilib aytish mumkinki, Bozor — sotuvchilar bilan haridorlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash munosabatlari; ishlab chiqarish bilan isteʼmolni oʻzaro bogʻlovchi mexanizm. Va albatta bozorni samarali tashkil etishda uning turlari hamda bozor bilan hamkorlik qiladigan kompaniyalar faoliyati bilan yaqinda tanishib chiqish zarur. Shu o’rinda aytib o’yish lozimki, bozor asosiy subektlari bu sotuvchi va iste’molchilardir. Bunda o’z o’zidan istemolchilarning talablari, istaklari hamda ehtiyojlarini o’rganish muhim omil sanaladi. Shu o’rinda aytish kerakki yurtimizda bozor iqtisodiyotini rivojlantirish uchun ham keng-ko’lamli islohotlar olib borilmoqda.

Jumladan, Oʻzbekistonda Bozor islohotlari bozor iqtisodiyotiga oʻtishdagi Oʻzbekiston modelining umumiy va xususiy jihatlarini hisobga olgan holda oʻtkazilmoqda. Oʻzbekistonda Bozor islohotlari 1991 yildan — Mustaqillik eʼlon qilingandan soʻng boshlangan. Prezident I.A. Karimov asoslab bergan besh tamoyil Bozor islohotlari strategiyasi va taktikasining konseptual asosini tashkil etadi. 1991 yildan 1994 yilning oʻrtalarigacha davom etgan Bozor islohotlari birinchi bosqichida islohotlarning huquqiy negizi yaratildi, kichik xususiylashtirish amalga oshirilib, mahalliy sanoat, savdo-sotiq, maishiy xizmat sohalari davlat tasarrufidan chiqarildi, iqgisodiyotning nodavlat sektoriga asos solindi. 1994 yilda nodavlat sektorida milliy daromadning 53% yaratildi. Bu bosqichda agrar sektorni isloh qilish shaxsiy xoʻjaliklarga yer berish, xoʻjaliklarda fermerlashtirish shaklida yuz berdi. Davlat narxlaridan sekin-asta erkin bozor narxlariga oʻtildi, bozor infratuzilmasi shakllantirildi, boshqarishning iqtisodiy usuliga oʻtila boshlandi. Ijtimoiy islohotlarning dastlabki bosqichida barchani qimmatchilikdan himoya qilish, soʻngra muhtoj oilalarni himoya qilish choralari qoʻllandi.

Bozor islohotlari ning ikkinchi bosqichi 1994 yil oʻrtalaridan 1997 yil oʻrtalarigacha davom etdi. Bu bosqichda mulkni xususiy lashtirish davom ettirildi, oʻrta va yirik korxonalar ham davlat tasarrufidan chiqarilib, ularning koʻpchiligi ochiq aksiyadorlik jamiyatlariga aylantirildi. 1997 yil kelib iqtisodiyotning nodavlat sektorida milliy daromadning 67% yaratildi, milliy pul — soʻm muomalaga kiritildi (1994 yil 1 iyul) va yagona toʻlov vositasi deb eʼtirof etildi, uning mamlakat ichidagi konvertatsiyasi taʼminlandi.

Bozor islohotlari ning uchinchi bosqichi 1997 yil oʻrtalaridan boshlanib, u yangi mulkdorlar sinfini shakllantirish, qishloqda paychilik mulkiga oʻtish, xorij investitsiyalarini faol jalb etish, iqtisodiyot subʼyektlarini moliyaviy sogʻlomlashtirish, fermer xoʻjaliklarini rivojlantirish, dehqon xoʻjaliklarini yangicha tashkil etish, kichik va oʻrta biznesni mustahkamlash, qimmatli qogʻozlar bozorini kengaytirib, unga xorij kapitalini jalb etish xabi ustuvor choratadbirlarni oʻz ichiga oladi. Yoki mana shunday islohotlardan tashqari bozorning asosiy subekti bo’lgan istemolchilarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida bir nechta qonunlar hamda farmonlar ishlab chiqilgan, misol tariqasida keltirib o’tsak