Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki(xttb)

Жаҳон иқтисодиётида мамлакатларнинг иқтисодий ривожланиш ҳолатига кўра гуруҳланиши:

• 1. Ривожланган мамлакатлар.
• 2. Ривожланаётган мамлакатлар.
• 3. Ўтиш иқтисодиётидаги мамлакатлар.

Ривожланган мамлакатлар

• Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти ривожланган мамлакатларга ўзига аъзо 30 та мамлакатни киритади. Ривожланган мамлакатларнинг энг йириклари, албатта кучли еттилик давлатларидир, яъни АҚШ, Германия, Канада, Япония, Франция, Италия ва Буюк Британия. Жаҳон ЯИМнинг 44%дан кўпи шу мамлакатлар ҳиссасига тўғри келади. Жумладан, АҚШ — 21, Япония — 7, Германия — 5%.
• Ривожланган мамлакатларнинг асосий белгилари:
• 1) Аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМнинг юқори даражаси. Бу кўрсаткич кўпгина саноати ривожланган мамлакатларда аҳоли жон бошига йилига 15-30 минг долларга тўғри келади, бу эса жаҳондаги ўртача кўрсаткичдан тахминан 5 баробар кўпдир.
• 2) иқтисодиётнинг кўп тармоқли тузилмаси. Бунинг асосий қисми хизматлар соҳасига тўғри келади. Бу давлатларда ЯИМнинг 60%дан кўп қисми хизмат кўрсатишда яратилади;
• 3) жамиятнинг ижтимоий таркиби. Бу давлатларда юқори яшаш стандартларига эга ўрта қатлам кўпчиликни ташкил этади.

Ривожланаётган мамлакатлар

• Ривожланаётган мамлакатлар энг кўп сонли гуруҳни ташкил этади (132та). Бу давлатлар, айрим ҳолларда аҳоли жон бошига даромад бўйича, иқтисодиётнинг таркиби бўйича, жамиятнинг ижтимоий таркиби бўйича шундай ривожланишга эришадики, уларни бу гуруҳга киритишда иккиланишлар кузатилади.
• Бу мамлакатлар сони етарли даражада кўплигига қарамасдан, ҳаттоки кўпчилиги аҳоли сонининг кўплиги ва кичик ҳудуди билан характерлансада, жаҳон ЯИМнинг бор-йўғи 28%и уларнинг ҳиссасига тўғри келади.
• Бу гуруҳ таркибида сўнгги вақтларда иқтисодий ўсишнинг жуда юқори суръатларини намойиш этаётган янги саноат мамлакатларини алоҳида кўрсатиш жоиз. Бу мамлакатлар билан ривожланган мамлакатлар ўртасидаги фарқ у қадар катта эмас. Буларга Жануби-шарқий Осиё мамлакатлари ва Лотин Америка мамлакатлари киради.
• Шунингдек, бу гуруҳда нефть экспорти билан шуғулланадиган, яъни ОПЭК ташкилотига аъзо мамлакатлар (12та) ҳам алоҳида ўринга эга.