O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI 1
XALQARO TIJORAT ISHI 1
TOSHKENT-2011 2
KIRISH 3
1.1.«Xalqaro tijorat ishi» va «xalqaro tijorat operatsiyalari» tushunchalarining mazmuni 6
1-rasm. Xalqaro tijorat operatsiyalarini amalga oshirish xarakatlari 7
1.2.Xalqaro tijorat operatsiyalarining turlari 8
1.3.«Xalqaro savdo bitimlari» tushunchasining mazmuni 10
Xalqaro savdo bitimlarining xarakterli jihatlari 10
1.4.Kontragentlarning xalqaro tijorat operatsiyalari sub'ektlari sifatidagi tasnifi 16
Jahon amaliyotida firmalar 16
Tashqi bozorlarga chiqish huquqini olgan davlat organi va tashkilotlari 17
Jahon bozorida tovarlar va xizmatlar oldi-sotdisi bo'yicha kontragent sifatida ishtirok etadigan BMT tizimidagi xalqaro organlari 18
Korporativ integratsiyaning mohiyati 19
Qisqa xulosalar 20
Nazorat va mulohaza uchun savollar 21
Asosiy adabiyotlar 22
Bozor tushunchasi va tasnifi 22
Tovarlarning vazifasi, muddati, tayyorlanishi va iste'moli xarakteri bo'yicha tasniflash 25
tavsifi 26
2.2.Bozor tadqiqotining mazmuni 30
2-rasm. Bozorni tadqiq qilish. Talabni tahlil qilish 31
Taklif tahlili 33
Iste'molchining tovarga talablari tahlili 34
Bozor rivojlanishi istiqbolining tahlili 35
Savdoning shakl va uslublarini o'rganish 35
Tijorat amaliyoti, transport, huquq, savdo-siyosiy va boshqa shartlarni o'rganish 38
2.3.Bozor tadqiqotlari o'tkazish metodikasi Bozorni o'rganish metodikasi 39
Maqsadli bozorni tanlash 40
Firmalarni o'rganish metodikasi 44
Qisqa xulosalar 50
Nazorat va muloxaza uchun savollar 51
Asosiy adabiyotlar 52
Eksport-import operatsiyalari tushunchasi va ularning ko'rinishlari 53
3.2.Eksport-import operatsiyalari ko'rinishlari sifatida funktsional va norasmiy kelishuvlar 62
3.3.Eksport-import operatsiyalarini boshqarishning savdo-siyosiy vositalari. Bojxona tarifini boshqarish 64
Eksport-import operatsiyalarini litsenziyalashtirish 67
9-rasm. Eksport-import operatsiyalarini litsenziyasi 68
10-rasm. litsenziyalar asosiy turlari 69
Bojxona soliqlar va yig'imlari 70
Garmonlashtirilgan tizim nomenklaturasining tuzilmasi (GTN) 71
Preferentsiya umumiy tizimi (PUT) 73
eksportdagi ulushi, foizda 76
15-расм. 81
Qisqa xulosalar 82
Asosiy adabiyotlar 83
4.1.Oldi - sotdi shartnomalarni tuzishga tayyorgarlik 84
Eksport bitimini tayyorlash tartibi 84
Import bitimini tayyorlash tartibi 99
18-rasm Import bitimini tayyorlash tartibi 99
Kontragentlar o'rtasida ilgari erishilgan shaxsiy kelishuvlarni tasdiqlovchi xatlarni almashtirish 103
Oldi-sotdi shartnomasi shakli 103
Qisqa xulosalar 104
Nazorat va mulohaza uchun savollar 105
Asosiy adabiyotlar 105
5-BOB. XALQARO OLDI-SOTDI SHARTNOMALARINING MAZMUNI VA KO'RINISHLARI 106
5.1.Xalqaro savdodagi namunaviy shartnomalar Namunali shartnoma tushunchasi va namunaviy shartnomalardagi umumiy shartlarning mazmuni 106
Savdo - sotiqning umumiy shartlari 106
Savdo udumlari va ularning xalqaro savdodagi ahamiyati 109
5.2.Oldi-sotdi shartnomalarini mohiyati 109
Oldi-sotdi shartnomalarida tovar miqdorini aniqlash 111
Etkazib berish muddati va sanasi 115
Zarur bo'lgan hujjatlar 120
Mumkin bulgan hujjatlar 120
Narx 123
To'lov 124
Qadoqlash 124
Yuklash tartibi 125
Topshirish-qabul qilish 125
Reklamatsiyalar 126
Kafolatlar 126
Arbitraj 127
Transport shartlari 127
Eksport va import litsenziyalari 127
5.3.Xalqaro oldi-sotdi shartnomalarini tuzish usullari Oldi-sotdi shartnomalarining turlari 128
Pul, tovar yoki aralash to'lovi shaklidagi shartnomalar 130
Komplekt jihozlarga oldi-sotdi shartnomalari 131
Komplekt jihozlarni etkazib berish 134
Xom ashyo va yarim tayyor materiallarga uzoq muddatli tijorat shartnomalarining ahamiyati 136
Qisqa xulosalar 137
Nazorat va mulohaza uchun savollar 138
Asosiy adabiyotlar 139
6.1.Tovarni jo'natishga tayyorlash 140
Mahsulotni qadoqlash talablari. 140
Tamg'alashga oid talablar 142
6.2.Tijorat bitimini rasmiylashtirish uchun kerakli bo'lgan tashqi savdo hujjatlari 142
tashqi savdo hujjatlari 143
Tijorat hujjatlari 145
tijorat hujjatlari 145
25-rasm Tijorat bitimini rasmiylashtirish uchun kerakli bo'lgan sug'urta hujjatlari 148
Transport hujjatlari 149
Transport ekspeditorlik hujjatlari 154
Bojxona hujjatlari. 156
Ishchi guruhining vazifalari 163
Qisqa xulosalar 165
Nazorat va mulohaza uchun savollar 166
Asosiy adabiyotlar 167
7.1.Xalqaro to'qnash (uchrashgan) savdo tushunchasining mazmuni va xususiyatlari 167
26-rasm Valyutasiz asosdagi tovar almashinuvili va kompensatsiya bitimlar 169
7.2.Xalqaro to'qnash bitimlarning ko'rinishlari 170
29-rasm.Xalqaro to'qnash bitimlarning turilari 172
Valyutasiz tovar almashinuviga asoslangan kompensatsiya bitimlar 172
Tijorat asosidagi kompensatsiya bitimlar 175
Ishlab chiqarish hamkorligi haqidagi kelishuvlar asosidagi kompensatsiya bitimlar 179
Qisqa xulosalar 185
Nazorat va mulohaza uchun savollar 186
Asosiy adabiyotlar 186
8.1.Savdo vositachilik operatsiyalari tushunchasi va uning ko'rinishlari 187
Komission operatsiyalar 191
Agentli operatsiyalar 193
Brokerlik operatsiyalari 195
8.2.Savdo vositachilari orqali amalga oshiriladigan shartnomalarning asosiy tijorat shartlari 196
Sotish huquqini taklif etish haqida shartnomalar 196
Konsingatsiya shartnomasi 201
Agentlik shartnomasi 204
8.3Savdo vositachilik operatsiyalarining tashkiliy shakllari 207
Savdo firmalari 208
Komission firmalar 211
Agentlik firmalari 212
Firma vakili 213
Brokerlik firmalari 213
Fektorlar 213
8.4.Zamonaviy sharoitlarda savdo vositachilik faoliyatining xususiyatlari 214
Qisqa xulosalar 224
Nazorat va mulohaza uchun savollar 225
Asosiy adabiyotlar 225
9.1.Xalqaro tovar birjalari, birja savdosining asosiy markazlari va mohiyati 226
9.2.Birja bitimlarini maqsadlari 229
Tovar
birjalarining vazifalari, tashkiliy tuzilishi va mahsadlari 232
9.3.Xalqaro auktsionlarning mohiyati va uning savdo markazlari 235
9.4.Xalqaro
savdolarning tushunchasi,
ahamiyati, turlari va ularni o'tkazish tartibi 239
Qisqa xulosalar 242
Nazorat va mulohaza uchun savollar 242
Asosiy adabiyotlar 243
10.1.Reklama faoliyatini tashkil qilish Reklamaning mazmuni va mohiyati 243
10.2.Reklamaning asosiy vositalari 248
10.3.Reklamani amalga oshirishning tashkiliy shakllari 257
10.4.Tovar belgisi va undan reklama maqsadlarida foydalanish 262
10.5.Xalqaro ko'rgazmalar va yarmarkalar. 264
Qisqa xulosalar 271
Nazorat va mulohaza uchun savollar 272
Asosiy adabiyotlar 272
11.1.Xalqaro bozorlarda texnologik bilimlarni almashtirishning mazmuni va xarakterlari 273
11.2.Hozirgi sharoitlarda ilmiy- texnik bilimlarni xalqaro savdosining mohiyati va xususiyatlari. 278
Asosiy adabiyotlar 285
OB'EKTLARINI QURISY BO'YICHA FIRMALARNING QO'SHMA FAOLIYFTINI TASHKIL ETISH 286
12.1.Sanoat ob'ektlari qurilishi shartnomasining ko'rinishlari va mazmuni 286
12.2.Turli mamlakatlar firmalari bilan aniq loyihalarni amalga oshirishning tashkiliy shakllari 293
12.3.Tabiiy resurslarni ishlab chiqishda hamkorlik haqidagi bitimlarning xususiyatlari 295
12.4.TABIIY RESURSLARNI IShLAB ChIQISh VA QAZISh UChUN QO'ShMA KORXONALARNI YARATISh 297
Qisqa xulosalar 298
МДХ мамлакатлари бозорига экспорт килиш: Амалий кулланма.- Т.:
Узбекистан бизнес форуми, 2009. 144б.GLOSSARIY 302
Darsliklar va o'quv qo'llanmalar. 318
VII. Internet saytlari. 320
M U N D A R I J A 321
XALQARO TIJORAT ISHI 343