Xalqaro Nordik universiteti mtt-123 guruh talabasi Djumaboyeva Muhayyo Muxtarovnaning Psixologiya fanidan taqdimoti

Xalqaro Nordik universiteti MTT-123 guruh talabasi Djumaboyeva Muhayyo Muxtarovnaning Psixologiya fanidan TAQDIMOTI

• ,

Mavzu: Bolaning tug’ilgandan boshlab 1 yoshgacha bo’lgan davridagi psixologik va fiziologik o’zgarishlar

• ,

Reja

• 1 yoshgacha bo’lgan bolaning fiziologik rivojlanishi
• 1 yoshgacha bo’lgan bola psixikasining shakllanishi
• Xulosa

,

• Go`dak bir minutda 50-60 marta nafas olib, nafas chiqaradi. Ammo katta yoshdagi kishi esa bir minutda 16-14 marta nafas oladi. Yangi tug`ilgan bolaning nafas olish yuli xali juda tor bo`ladi. Bundan go`dakning dastlabki kunlarda toza va sof xavoga ayniqsa muxtoj ekanligi ravshan kurinib turadi.
• Bola o’rniga ungay xolatda yotkazilmasa qisib yo’rgaklansa uning nafas olishi uchun kushimcha qiyinchilik yuzaga keladi. Agar bola go`daklik davrida noto`g`ri parvarish kilinsa, uning skeletidagi turli qismlar turlicha, ba`zan bolaning tayanch harakaat sistemasi qiyshiq bo`lib o`sishi mumkin.

,

• Bola bir yoshgacha uning vazni taxminan 6 kg ga ortsa ( bir yoshli bolada vazn taxminan 9 kg bo`ladi.) , keyingi 2 y davomida ya`ni bir yoshdan uch yoshgacha uning vazni 5 kg ga ortadi.( 3 yoshli bolaning vazni taxminan 14 kg bo`ladi.) Bola bir yoshga to’lguncha uning gavda qismlarining nisbatida xam katta uzgarishlar ro’y beradi. Uning qo`l-oyoqlari , ayniqsa oyogi tez o’sadi. Ko’krak qafasi uzayadi, ko’krak kafasining xajmi kengayadi,bo’yni uzayadi, boshi gavdasiga nisbatan kichikrok bo`lib qoladi. Bola bir yoshga to’lish oldidan uning jismoniy o`sishi atrof-tevarakdagi sharoitga ancha moslashib qoladi va tashqi muxitning noqulay ta`siriga kamroq beriladigan bo`ladi. Ma`lumki, bolaning psixikasi, xulk-atvori katta yoshdagi kishining psixikasidan ancha farq qiladi. Uning sababi shuki, bola psixikasining moddiy negizi bo`lgan nerv sistemasi o`ziga xos xususiyatga egadir.

,

• . Bola tug’ilishning birinchi haftasidanoq uning ko’rish va eshitish sezgilari jadal suratda rivojlanadi. Bola harakatlanayotgan narsani kuzata boshlaydi. U turli ovozlarga, jumladan, kattalarning tovushlariga e’tibor bera boshlaydi, Yangi tug’ilgan chaqaloqning miya og’irligi kattalar miyasining ¼ qismiga to’g’ri keladi, nerv hujayralarning soni esa xuddi kattalarniki kabi bo’lib, lekin ular yetarli darajada rivojlanmagan bo’ladi.

,

Bola bir yoshgacha bo`lgan davrda jismoniy va psixik jixatdan tez o’sadi. Bu davrda bola ko’p jixatdan ojiz bo`lib, kattalarning doimiy va to`g`ri parvarish qilishiga muxtojdir. Bolaning to`g`ri kelgusida soglom bulishi va psixik jixatdan normal o`sishi uning bir yoshgacha bo`lgan davrda to`g`ri parvarish qilinishiga bog’lik bo`ladi. Yangi tug`ilgan bolaning jismoniy qiyofasi o`ziga xos bo`lib, kattalarning jismoniy qiyofasidan ancha farq qiladi. Yangi tug`ilgan bola gavdasining sondan buyingacha bo`lgan qismi juda uzun, oyoqlari kalta, boshi nisbatan katta, bo’yni qisqa bo`ladi.

Katta yoshdagi kishining boshi gavdasinig sakkizdan bir qismini, yangi tug`ilgan bolaning boshi esa gavdasining to’rtdan bir qismini tashkil etadi.

,

,

,

Bola 6 oylik bo`lganida bola asosiy ranglarni va eng oddiy shakldagi narsalarni farqlay boshlaydi. Eshitish va kurish analizatorlarining faoliyati mukammal emasligining sababi shundaki, bola tug`ilgan paytida uning bosh miya po`sti xali etarli ravishda rivojlanmagan bo`ladi, analizatorlarning markaziy qismlari esa bosh miya po`stida joylashgan.

Bola o’sa borgan sari unda juda kup yangi shartli reflekslar paydo bo`ladi. Bu shartli reflekslar tobora murakkablashib, bola psixikasining o`sishida fiziologik negiz bo`lib qoladi. Bolaning bir yoshlik davri uning psixikasining tez sur`atlar bilan o`sishi davridir. Bola tug`ilgan kunlarda uning faoliyati fakat eng zarur extiyojlarni kondirish bilan cheklanadi. Yangi tug`ilgan bola sutkasiga 20 soatga yaqin uxlaydi

Ilk go’daklik davri - bu bolaning himoyasiz, kam harakat, harakat holatidan juda jadal ravishda rivojlanadigan, quvnoq bolaga aylanish davridir. U qisqa vaqt ichida kattalar bilan munosabat o’rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishga o’rganadi. U atrof olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qo’li bilan ushlab, o’larni qandayligini bilishga intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlar yordamida shu tovushlarni o’zi yaratishga harakat qiladi. U o’z onasi va boshqa yaqinlari bilan emosional munosabatga qirishadi. Go’dak yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdan juda tez rivojlanadi. Juda qisqa vaqt ichida atrofidagi hodisalarga juda kam reaksiyasi bo’lgan boladan, faol, tez ilgaydigan, harakatchan yordamga chaqira oladigan, kattalarning yaqin kelishidan quvonadigan bolaga aylanadi.

Xulosa

1 yoshgacha bo’lgan bola bilan har qanday o’yin chaqaloqning ichki dunyosini boyitadi, uni faol va izlanuvchan qiladi, shuningdek, chaqaloqning rivojlanishi qiziqarli va qiziqarli o’yin-kulgiga aylanadi. Yoshning ulg’ayib borishi, psixik jarayonlarning inson rivojlanishidagi qonuniyatlari, undagi yetakchi omillar hamda inson hayot yo’lining turli bosqichlarida uning shaxsiga xos xususiyatlar yosh davrlari psixologiya fanining tadqiqot predmeti hisoblanadi. Ma’lumki, shaxs tarkib topish jarayonining psixologik qonuniyatlarini, uning ilmiy asoslarini mukammal bilmay turib, ta’lim va tarbiyaning nazariy hamda amaliy masalalarini muvaffaqiyatli hal etib bo’lmaydi. Ayniqsa go‘daklik davrida vujudga keladigan psixologik xususiyatlarni tadqiq etmasdan turib, ayni shu yosh davrida paydo bo‘layotgan turli ko‘rinishdagi muammolarni bartaraf etish imkonsiz.