Xalqaro moliya munosabatlari

8 .2 . Transmilliy korp oratsiyalar faoliyatining asosiy 
xususiyatlari va rivojlanish bosqichlari
Jah o n xo‘ja lig id a ro'y berayotgan iqtisodiy ja ra y o n la rn in g
obyektiv n atijasiga ko‘ra vujudga kelgan tr a n s m illiy korporatsi-
192

---

y a la r o ‘ziga xos x u su siy atg a ega. Jah o n iqfisodiyotida tra n sm illiy
ko rp o ratsiyalar xalqaro m e h n a t ta q sim o tin in g faol ishtirokchisi 
bo‘lib, lin in g riv o jlan ish iga o ‘z h issasin i qo'shib kelm o qda.
Xorijiy m a m la k a t la r tajribasi shuni ko‘rsatm o q d ak i, tr a n sm illiy
korporatsiyalar, tr a n s m illiy b an k lar, xalqaro m o liyaviy m a rk a z la r 
faoliyati d o ira sin in g ke n g ay ib borishi d avlatlar iq tiso d iy rivojla- 
n ish id a sezilarli rol o‘y n a m o q d a .
T r a n s m illiy ko rporatsiya d ega n d a xorijiy aktivlarga va xalqaro 
m iq yo sd a iq tisodiyotning b iror-bir sohasiga k u c h li t a ’sir ko‘rsatish 
q o b iliyatiga ega bo‘lg a n y ir ik ishlab ch iq arish b irla sh m a la ri tu- 
s h u n ilad i.
T r a n s m illiy k o rp o ra ts iy a la rn in g q u yid a g i aso siy xu su siyatli 
b e lg ila r in i ajratib ko‘rsatish m u m k in 21:
— T M K l a r ja h o n xo‘ja li g i riv o jlan ish in in g, x a lq aro m ehnat 
taqsim oti ja r a y o n in in g faol ishtirokchisi bo‘lib, a y n a n u la r g lo ­
bal lashuvni h a ra k a tg a keltiruvchi kuch hisoblanadi;
— m i lliy c h eg a ra la rd a sodir b o ia y o tg a n ja r a y o n la r d a n bir- 
m u n c h a m ustaqil holda k a p ita ln i h arak a tlan tirish im k o n iy a tin in g
m av ju d lig i;
— du n yo n in g ko‘p g in a m a m la k a tla rid a o‘z in in g o p eratsiyala- 
rin i a m a lg a o shirgan holda ja h o n xo£ja li g i m u n o sab atlarin i tar- 
tibga solishda ishtirok etishi;
— T M K l a r o‘z ta rk ib iy tu z ilm a s ig a ko‘ra, ishlab ch iqarish 
ko rxo n alari, savdo yoki m o liy a v iy ta sh k iJo tla rn in g x a lq aro m aj- 
m uasi boMib, asosiy m a m la k a t d a g i boshqaruv q aro rla rig a mos 
holda faoliyat y o ‘n a lis h in i m uvofiqlashtirib boradi;
— ak sio n erlik k a p ita lin in g m u lk c h ilik huquqi faqat t a ’sis etuv- 
chi m a m la k a t vakolatiga tc gish li bo‘ladi;
— xorijiy boMinma va sho‘ba korxonalar m illiy ishtirok d araja- 
siga ko‘ra ara lash b o l i s h i m u m k in ;
— T M K k a p ita lin in g h arak a ti korporatsiya jo y la s h g a n m a m ­
lak atd a gi sodir b o ia y o t g a n ja r a y o n la r d a n erkin b o l a d i ;