Xalqaro menejment

4-jadval. Xalqaro iqtisodiy munosabatlar shakliga bog’liq qabul qiluvchi 
mamlakat siyosatidagi yo’nalishlar 
Tashqi savdo 
Texnologiyalar 
ayirboshlash 
Bevosita xorijiy 
investitsiyalar (BXI) 
1. Mamlakatdan olib chiqish 
a) tayyor mahsulotlar 
eksporti 
Tovar 
va 
xizmatlar 
eksportini kengaytirishga 
yordam 
beruvchi 
texnologiyalar eksporti 
Milliy tovarlar va xizmatlar 
sotish 
bozorlarini 
kengaytiruvchi BXI 
b) butlovchi qismlar va 
yarimfabrikatlar 
eksporti 
Texnologiyalar eksporti 
Milliy 
korxonalarni 
xomashyo bilan ta’minlovchi 
v) 
mashina 
va 
uskunalar eksporti 
___ 
Ishlab 
chiqarish 
samaradorligini oshiruvchi
2. Mamlakatga olib kirish 
a) tayyor mahsulotlar 
importi 
Xorijiy investor bozorini 
kengaytiruvchi 
texnologiyalar importi 
Xorijiy 
investor 
bozorini 
kengaytiruvchi 
b) komponentlar va Milliy 
ishlab Tabiiy 
resurslarni 
qayta 

---

59 
yarimfabrikatlar 
chiqaruvchilar 
uchun 
texnologiyalar importi
ishlash va foydalanish bilan 
bog’liq 
v) 
mashina 
va 
uskunalar importi
____ 
Ishlab 
chiqarish 
samaradorligini oshiruvchi 
Xulosa 
Davlat xorijiy xalqaro kompaniyalar bilan o’z munosabatlari vakolatga ega 
davlat muassasalari va jamoat tashkilotlarining xalqaro kompaniyalar faoliyatini 
barqarorlashtirishga qaratilgan qonunchilik, ijroiya va nazorat xarakteridagi tadbirlar 
tizimi yordamida tashkil qiladi.
Xalqaro kompaniyalar investitsion faoliyatini davlat tomonidan tartibga 
solishning eng keng tarqalgan vositalariga milliy firmalar hissadorlik kapitalida 
xorijiy investor ulushini cheklash; ishlab chiqarishni boshqarishdagi cheklashlar 
foydani taqsimlashda maksimal ulushni aniqlash; litsenziyalar patentlar berish 
shartlari; buxgalterlik hisobotini tekshirish kiradi. 
Xalqaro kompaniyalarning qabul qiluvchi mamlakatda o’z xorijiy filiallarini 
tashkil etish maqsadlari: 
- sotish bozorlarini kengaytirish; 
- eksport hajmini ko’paytirish; 
- xomashyo materiallari bilan ta’minlash; 
- antiqa texnologiyalarni xarid qilish; 
- faoliyat samaradorligini oshirish. 
Qabul qiluvchi mamlakat xalqaro kompaniyalarni quyidagi tadbirlar yordamida 
o’z iqtisodiyotiga jalb qiladi: tartibli tadbirlar, soliq imtiyozlari, imtiyozli shartlarda 
subsidiyalar va qarzlar berish, savdo imtiyozlari, xorijiy firmalar tadbirkorlik 
faoliyatiga ko’maklashish. 
Qabul qiluvchi mamlakatda xalqaro kompaniyalar faoliyati ikki usulda – 
milliy-huquqiy va xalqaro-huquqiy yo’llar bilan tartibga solinadi.