Xalqaro iqtisodiy munosbatlar. Xalqaro savdo mavzuning qisqacha

G.Xaberlerning muqobil xarajatlar modeli
yetakchi o‘rin tutadi. U 
har bir mamlakat uchun barcha resurs va eng yaxshi texnologiyalardan foydalan-
gan holda ikki turdagi tovarni qanday nisbatda ishlab chiqara olishi mumkin-ligini 
ko‘rsatuvchi ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig‘idan foydala-nishni taklif 
etadi. Bu qarashlarga ko‘ra, har bir mamlakat boshqa mamlakat-larga 
taqqoslaganda yuqori texnologiyaga ega bo‘lgan tarmoqlardagi mahsulot-larni 
eksport qiladi.
R.Vernonning
tovarning hayotiy sikli nazariyasida
mamlakatning jahon savdosidagi muvaffaqiyati ichki bozorga 
bog‘liqligi 
ta’kidlanadi. Vernon 
nazariyasiga
 
ko‘ra 
mahsulotlarning ba’zi bir turlari to‘rt bosqichdan iborat 
sikldan o‘tadi (joriy etish, o‘sish, yetuklik, pasayish), ularni 
ishlab chiqarish esa xalqaro miqyosda siklning bosqichidan 
kelib chiqqan holda siljiydi. R.Vernon AQShning yangi va 
istiqbolli tovarlarning ahamiyatli miqdorini ishlab chiqarishda yetakchilik qilishi 
sabablarini ochib berishga harakat qildi. «Tovar sikli» tushunchasi milliy va tashqi 
bozorlarning o‘zaro bog‘liqligini izohlovchi nazariyaning asosiga aylandi. Xalqaro 
mehnat taqsimoti va jahon savdosi tarkibiy tuzilishining samaradorligi mustaqil-
lik, o‘zaro bog‘liqlik va bog‘liqlik konsepsiyalarini tushuntirishga yordam beradi. 
Xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi barcha nazariyalarning hayotiy 
layoqatliligini va ularni doimiy ravishda modifikatsiyalab, yangi qirralarni qo‘shib 
turish zarurligini tasdiqlaydi. Xalqaro aloqalarning jahon amaliyotida esa bu 
nazariyalardan keng foydalanilmoqda. 
Xalqaro savdoda ishtirok etish har bir mamlakat uchun milliy ishlab 
chiqaruvchilarni tashqi raqobatdan himoya qilish vazifasini dolzarb qilib qo‘yadi. 
Bu vazifa mamlakatlarning savdo siyosati orqali amalga oshadi.