Xalqaro iqtisodiy munosabatlar kafedrasi а. М л ы м о V, Z. M. Otaqo‘z iy e

Transfert to‘lovlari 
davlat tomonidan aholining ma’lum toifa- 
lariga ishsizlik nafaqalari, ijtimoiy sug‘urta to‘lovlari, urush faxriy- 
larigi! nafaqalar hamda boshqalami o‘zida mujassamlantiradi va dav­
lat ha* ajatlarining alohida ko‘rinishi hisoblanadi. Ular davlat xarid- 
laridan farqli ravishda ishlab chiqarish bilan bog‘lanmagan bo‘lib, 
faqat soliq tushumlarini qayta taqsimlaydi, xolos.
Biroq tovarlar va xizmatlaming davlat xaridi va transfert to‘lovlari 
orqali davlat iqtisodiy faoliyatga to‘g‘ridan - to‘g‘ri aralashadi.
4) Sof eksport (X„) yoki mamlakat eksport va import operatsiya- 
lari o‘rtasidagi farq.
16

---

Ishlab chiqaruvchilaming barcha daromadlari yig‘indisi ko‘rini- 
shida hisoblangan YaMMning asosiy qismlari quyidagilardan iborat:
1) Iste’mol qilingan kapital xajmi yoki amortizatsiya (A), ya’ni 
joriy yildagi YaMMni ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qilingan 
investisiya tovarlarini sotib olishga mo‘ljallangan ajratmalardir.
2) Biznesga egri soliqlar (T) - bu mahsulot bahosini oshiruvchi ish­
lab chiqarish harajatlari hisoblanadi. Jumladan, sotishdan olinadigan 
soliq, aksizlar, mulkka soliqlar, lisenziya toMovlari va bojxona bojlari.
3) Yollanma ishchilaming ish haqi (W) - xususiy va davlat kom- 
paniyalarining ish haqi to‘lashga sarflagan umumiy harajatlari 
(asosiy ish haqi va quyidagi qo‘shimchalar: ijtimoiy sug‘urta, pen- 
siya, bandlik va boshqa ijtimoiy fondlarga ajratmalar).
4) Ijara haqi (R|), bu iqtisodiyotni mulk resurslari bilan 
ta’minlovchi uy xo‘jaliklarining daromadlaridir. Masalan, ijaraga 
berilgan turar joylar, binolar, asbob-uskunalar, yer va boshqalardan 
olinadigan daromadlar.
5) Foiz stavkalari yoki foizli daromadlar (R) -pul kapitalini yet- 
kazib beruvchilarga xususiy biznes daromadidan pul to‘lovlari.
6) Mulkdan keladigan daromad yoki foyda (P) - mulk egalarining 
daromadlari va korporatsiyalaming olgan foydalari o‘z navbatida 
quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha taqsimlanadi:
a) davlat byudjetiga tushadigan korporatsiyalaming foydasiga 
soliqlar;
b) hissadorlar o ‘rtasida taqsimlanadigan dividendlar;
v) koфoratsiyalaming taqsimlanmagan foydalari. Ular hozirda 
yoki kelajakda yangi korxonalami barpo etishga va asbob-uskunalar- 
ni sotib olishga investisiya qilinadi.
YaMMni aniqlashda