Xalqaro diplomatik munosabatlar

Internet resurslari:
www.gov.uz
www.mfer.uz.
www.jahon.mfa.uz
www.edu.uz.
www.unctad.org
www.mgimo.ru
www.cer.uz

---

68
9-bob. Xalqaro anjumanlar va ularning davlatlar tashqi siyosatida
tutgan o’rni
9.1. Tashqi siyosiy muzokaralar
Oliy darajadagi muzokaralar amaliyoti shuni ko’rsatadiki, bunday tadbirlar
hozirgi paytda muhim ahamiyatga ega. Chunki xalqaro munosabatlar va ular bilan
bog’liq masalalar barcha mamlakatlar siyosiy hayotida katta o’rin tutadi.
Bunday muzokaralarni o’tkazish tajribasi yangi suveren davlatlar
diplomatiyasining muhim va samarali vositalaridan biri bo’lib qoldi.
Yosh mustaqil davlat bo’lgan O’zbekiston jahon siyosatida mustaqil
eshtirok etmoqda, uning pozistiyalari mintaqa va jahon miqyosidagi qarorlarni
qabul qilishda hisobga olinmoqda. O’zbekiston singari yosh mustaqil
davlatlarning siyosiy faoliyati hozirgi paytdagi jahon siyosati va xalqaro
munosabatlarning muhim omili hisoblanadi. Ularni hisobga olmay turib, xalqaro
xayotdagi muhim voqealarni xolis baholash, mamlakat tashqi siyosatini to’la
tasavvur qilish mumkin emas. Har bir davlatning tashqi siyosiy faoliyati uning
milliy, siyosiy va iqtisodiy mustaqilligi uchun muhim ahamiyatga egadir.
So’nggi yillardagi xalqaro aloqalar tajribasi shuni ko’rsatadiki, mustaqil
tashqi siyosat olib borish, jahon xamjamiyatiga kirishning o’z yo’llarini ishlab
chiqish, davlatlararo munosabatlardagi ustuvor yo’nalishlarni belgilash, ularning
taraqqiyoti, teng huquqlilik asosida tinch-totuv yashash, davlatlararo teng huquqli
munosabatlar va o’zaro manfaatli hamkorlik bir qancha ichki va tashqi siyosiy
muammolarni hal qilish imkonini beradi. Yangi suveren davlatlar hukumati singari

---

69
O’zbekiston rahbariyati ham so’nggi yillarda muzokaralar olib borish, ularda
ishtirok etish tajribasiga ega bo’ldi, chunki ular bir qancha xalqaro uchrashuv va
anjumanlarda qatnashdilar. Ayniqsa, iqtisodiy hamkorlik masalalarini hal qilishga
va xo’jalik muammolari ko’rib chiqilgan anjuman va uchrashuvlar, MDH
davlatlari bilan o’zaro munosabatlar xususidagi tadbirlar alohida ahamiyatga ega.
Aynan O’zbekiston Respublikasining tashabbusi bilan iqtisodiy-siyosiy hamkorlik
masalalariga bog’liq bir qator xalqaro va mintaqaviy tadbirlar o’tkazildi.
Muzokaralarda ishtirok etuvchi har bir diplomat xalqaro amaliyotda
muzokaralar jarayonining to’rtta bosqichi o’z tasdig’ini topganligini chuqur
anglab olishi zarur:
Muzokaralarga tayyorgarlik bosqichi. Bunda qo’shma muzokaralar jarayonida
tomonlar o’z qarashlarini aniq ifodalashi va o’z strategiyalarini belgilab
olishlari zarur.
Boshlang’ich pozistiyani tanlash. Odatda muzokaralar ikki tomonning o’z
xohish-istaklari, manfaatlarini ifodalashdan boshlanadi. Aniq faktlar va
prinstipial argumentlarga asoslangan holda tomonlar o’z pozistiyalarini aniq
belgilaydilar va uni ma’lum qiladilar. Bunday vaziyatlarda tomonlar bir-
birining so’zini bo’lib qo’ymasligi va fikrlarini hurmat qilishlari zarur.
Kelishuvga erishish. Bunda tomonlar manfaatlarni ifodalashda bir-biriga yon
berishi va o’zaro til topa olishi kerak. Agar tortishuv qaltis vaziyatga olib
kelsada, tomonlar emostiyadan saqlanishlari kerak bo’ladi.
Boshi berk ko’chaga kirib qolish va muzokaraning yakunlanishi.
Muzokaralarning oxirgi bosqichida boshi berk ko’chaga kirib qolish holatidan
boshlanishi mumkin. Qadimgi greklar aytganidek: “Yon bera olsang – g’olib
chiqasan”. Til topishish – muzokaralarning asosidir. Bunday vaziyatda ikkala
tomon ham g’alabaga erisha oladi.