Xalq ta'limi vazirligi samarqand viloyati Oqdaryo tumani xtb ga

Rasm.
Mashg’ulot natijalari va yakuniy xulosalar.
Sana:
Sana:
2-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI.
Mavzu: Jismoniy mashqning yurak-qon tomir
tizimiga ta'sirini aniqlash.
Maqsad: Odamning tomir urishini va arterial bosimini aniqlash usullari bilan tanishish. Odamning tinch holatidagi va jismoniy mashqlardan keyingi pulsini va qon bosimini aniqlash va ular o‘rtasidagi farqini kuzatish.
Jihozlar: Sekundomer, fonendoskop, tonometr.
Ishni bajarish tartibi:
A) Qon bosimini tonometr yordamida o‘lchash.

1. 
   Tonometr asbobining rezinali manjeti bilakning tirsak bo‘g‘imidan yuqori qismiga o‘raladi. So‘ng asbobning rezina ballonchasi yordamida manjet ichiga havo yuboriladi.
   
2. 
   Manjet havo bilan to‘lib, bilak arteriyasini qisadi va qonning pastki tomon oqishini to‘xtatadi, simob ustuni 180-200 mm ga ko‘tariladi va tirsak arteriyasida puls sezilmay qoladi.
   
3. 
   Fonendoskopning bir uchini quloqqa o‘rnatib, ikkinchi uchini tirsak bo‘g‘imining chuqurchasiga qo‘yiladi va diqqat bilan eshitib turiladi, hech narsa eshitilmaganligiga ishonch hosil qilgandan so‘ng, asbob ballonchasidagi vintni sekinlik bilan bo‘shatiladi.
   
4. 
   Manjetdan havo sekin-asta chiqariladi va fonendoskop orqali bilak arteriyasini eshitib turiladi.
   
5. 
   Arteriya qon tomirida yurakning qisqarish tovushi eshitilishi bilan shtativning simob ustuniga qaraladi. Shtativ ko‘rsatgan raqami maksimal arteriyal bosim hisoblanadi.
   
6. 
   Arteriya qon tomiri urishini eshitish davom ettiriladi va unda yurak qisqarishi tovushi yo‘qolishi bilanoq simob ustiniga qaraladi, shtativ ko‘rsatgan raqam minimal arterial bosim bo‘ladi.
   

B) Tomir urishini aniqlash.

1. 
   Tajriba o‘tkazish uchun 2-3 o‘quvchi ajratiladi.
   
2. 
   Ular 5 minut partada tinch o‘tirib, dam olgandan keyin pulsi sekundomer yordamida
   

sanaladi va arterial bosimi o‘lchanadi. Tinch holatda olingan natijalar har bir o‘quvchining familiyasini ko‘rsatib doskaga yozib qo‘yiladi.

3. 
   So‘ngra o‘quvchilar navbat bilan belgilangan jismoniy mashqlar bajaradilar (30 sekundda 20 marta o‘tirib turadilar)
   
4. 
   Mashq tugashi bilanoq pulsi sanaladi, arterial qon bosimi o‘lchanadi. Olingin natija
   

doskaga tinch holatdagi natijalar yoniga yozib qo‘yiladi.

5. 
   Uch minut dam olgandan keyin puls va qon bosimini aniqlab, doskaga yozib qo‘yiladi. Bu natija tinch holatdagiga tenglashishi kerak. Agar tenglashmasa, mazkur o‘quvchining yurak-qon tomir tizimi chiniqmaganligini ko‘rsatadi.
   

Laboratoriya ishi natijasida olingan ko‘rsatkichlar quyidagi jadvalga kiritiladi va xulosalar yoziladi.
Jadval-1