Xalq qabulxonalari ijtimoiy instituti sifatida

2.O’zbekiston Respublikasi Prezidenti devonining Fuqarolar huquqlarini himoya qilish, jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari bilan ishlashni nazorat qilish va muvofiqlashtirish xizmati tomonidan mamlakatimizning barcha shahar hamda tumanlarida, chekka-chekka qishloqlarda, mahallalarda ommaviy qabullar, xalq bilan yuzma-yuz suhbatlar tashkil etildi. Qisqacha qilib aytganda, xalq ichiga kirib borildi. Odamlarning yuraklarida yig’ilib qolgan dardlari, allaqachon hal qilinishi mumkin bo’lgan-u, lekin to’rachilik, o’zibo’larchilik, sansolarlik oqibatida yillar davomida yechilmay kelgan muammolar yuzaga chiqa boshladi. Eng muhimi, odamlar dardlarini aytishi, kattayu kichik idoralar rahbarlari bilan yuzma-yuz gaplashishi, muammolariga qisqa fursatda yechim topishi uchun qulay imkoniyat yuzaga keldi. Nafaqat muammolar, ularning talab va takliflariga ham quloq tutildi, bu takliflar yig’ilib, tegishli chora-tadbirlar ishlab chiqilishi yo’lga qo’yildi. Prezidentimizning “Rahbarlar xalqning xizmatkori bo’lishi zarur”, “Asosiy maqsadimiz – xalq roziligi, xalq bizdan rozi bo’lsa, ishimizda unum va baraka bo’ladi”, degan qat’iy talablari amalda o’z ifodasini ko’rsatdi.
2017 yil 12 dekabrda Prezidentimizning “Aholiga davlat xizmatlari ko’rsatishning milliy tizimini tubdan isloh qilish chora-tadbirlari to’g’risidagi Farmoni qabul qilindi va ushbu hujjat asosida O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi Davlat xizmatlari agentligi tashkil etildi. Bu ham, albatta, aholiga barcha sohalarda qulay imkoniyatlar yaratish, ortiqcha ovoragarchiliklarga barham berish yo’lida tashlangan yana bir muhim qadamdir. Ilgari “Yagona darcha” tizimi faqatgina tadbirkorlarga xizmat ko’rsatib kelgan bo’lsa, endilikda oddiy fuqarolarga ham davlat idoralari bilan bog’liq ishlarda ushbu tizim orqali xizmat ko’rsatish maqsad qilindi. Natijada aholiga eng zarur va talab yuqori bo’lgan davlat xizmatlarini “yagona darcha” tamoyili asosida ko’rsatish uchun mamlakatimizning barcha shahar va tumanlarida Davlat xizmatlari markazlari tarmog’i vujudga keldi.
Mazkur tizimning davlatimiz rahbari tashabbusi bilan tashkil etilgan va amalda munosib samara bergan Xalq qabulxonalari negizida barpo etilgani ayniqsa ahamiyatlidir. Chunki shu jamiyatda yashayotgan har bir fuqaro hayoti davomida turli ehtiyojlar bilan davlat idoralariga duch kelishi tabiiy hol. Xalqning davlat idoralari bilan munosabatlarida yengillik yaratish, mushkulini oson qilish esa bugungi kunda davlatimizning asosiy e’tibor markaziga ko’tarilgan. Davlat xizmatlari ko’rsatishning yangi, zamonaviy konsepsiyasida fuqarolarning navbat kutib turishlarini keskin kamaytirish, hujjatlarni elektron tarzda yuritish hisobiga qog’ozbozlikni qisqartirish, turli xil buyruqbozlik va sansolarliklarga chek qo’yish ko’zda tutilgan. Eng muhimi, davlat xizmatlari markazlarining ish prinsipi “Fuqarolar emas, hujjatlar harakatlanadi” degan tamoyilga asoslangan.
Avvalo, shuni chuqur anglashimiz zarurki, bugun mamlakatimizda ro’y berayotgan o’zgarish va islohotlarning zamirida “Nima qilsak odamlarimizning tashvishi kamayadi, ularga tejamli va qulay bo’ladi?” degan jiddiy savol turadi. Ana shu yangilik va islohotlarning barchasi odamlarni ko’pdan beri qiynab kelgan muammolarni bartaraf etish, ularni bugungi hayotdan mamnun etib, ertangi kunga bo’lgan ishonchini amalda mustahkamlashga xizmat qilishi kerak. Shu ma’noda yurtimiz hayotida yangilik bo’lgan mazkur tizim faoliyatini boshlashda ham puxta o’ylab qadam tashlandi. Bu borada davlat xizmatlari ko’rsatish sohasida xorijiy mamlakatlar tajribasini muntazam ravishda o’rganib borishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Hozirga qadar Angliya, Germaniya, AQSH, Kanada, Avstraliya, Rossiya Federatsiyasi, Gruziya, Ozarbayjon, Litva, Singapur, Qozog’iston va boshqa davlatlar qonunchiligi o’rganilib, Avstraliya va Kanadaning davlat xizmatlari elektron tizimi atroflicha tahlil qilindi. Tahlil natijalariga ko’ra ma’lumotnomalar tayyorlanib, ularning ijobiy tajribasidan kerakli o’rinlarda foydalanish imkoniyatlari ko’rib chiqildi.
Shundan so’ng Namangan shahar davlat xizmatlari markazi misolida “Namangan tajribasi” loyihasi amalga oshirildi. Bu yerda barcha ishlar namunaviy tarzda tashkil etilib, muammo va kamchiliklar o’rganildi, shundan so’ng shakllangan tajriba respublikaning hamma hududlariga tatbiq etildi.
3.Prezident qarori bilan O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi Xalq qabulxonalari to’g’risidagi hamda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining tumanlar va shaharlardagi Xalq qabulxonalari to’g’risidagi nizomlar tasdiqlandi.
Nizomga ko’ra, Xalq qabulxonasi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining fuqarolar huquqlarini himoya qilish, murojaatlar bilan ishlashni nazorat qilish va muvofiqlashtirish masalalari bo’yicha maslahatchisi bo’linmalari tuzilmasi tarkibiga kiradi va yuridik shaxs hisoblanmaydi. Xalq qabulxonasi o’z mulkida, xo’jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida alohida mol-mulkka ega bo’lmaydi, tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish hamda o’z nomidan boshqa shaxslar bilan fuqarolik-huquqiy munosabatlarga kirishish huquqiga ega emas.Nizomda belgilanishicha, Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasining Qonuni tatbiq etilmaydigan, shu jumladan ko’rib chiqish tartibi ma'muriy javobgarlik to’g’risidagi, fuqarolik protsessual, jinoyat-protsessual, jinoyat-ijroiya, iqtisodiy protsessual qonun hujjatlari va boshqa qonunlar bilan belgilangan murojaatlarni Xalq qabulxonasi ko’rib chiqmaydi.
Xalq qabulxonasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
-aholi bilan to’g’ridan-to’g’ri muloqotni tashkil etish, jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini to’laqonli himoya qilishga qaratilgan uyma-uy yurish, ijtimoiy va boshqa obektlarni o’rganish orqali muammolarni aniqlash va hal qilish, shuningdek murojaatlar bilan ishlashning samarali tizimi amal qilishini ta'minlash;
-fuqarolarning O’zbekiston Respublikasi Prezidentiga, O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalariga, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti
Xulosa
Administratsiyasiga, Hukumatga, sud, huquqni muhofaza qilish va nazorat organlariga, shuningdek davlat va xo’jalik boshqaruvi organlariga, mahalliy davlat hokimiyati organlari va boshqa davlat tashkilotlariga murojaat qilishga oid konstitutsiyaviy huquqlarining so’zsiz amalga oshirilishi uchun sharoitlar yaratish;
-Xalq qabulxonasiga kelib tushgan murojaatlarning qonun hujjatlari talablariga qat'iy amal qilgan holda, to’liq, xolis, o’z vaqtida ko’rib chiqilishi, shuningdek uyma-uy yurish, ijtimoiy va boshqa obektlarni o’rganishda aniqlangan muammolarning hal etilishini tashkil etish va nazorat qilish;
- uyma-uy yurish, ijtimoiy va boshqa obektlarni o’rganishda aniqlangan muammolar hamda Xalq qabulxonasi, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining tumanlar va shaharlardagi Xalq qabulxonalariga kelib tushgan, tegishliligi bo’yicha davlat organlariga yuborilgan murojaatlarning ko’rib chiqilishi va hal etilishi ustidan tizimli monitoring va nazoratni amalga oshirish;
-jismoniy shaxslarning va yuridik shaxslar vakillarining qabullarini davlat organlarining mansabdor shaxslari ishtirokida, shu jumladan videokonferensaloqa orqali o’tkazish;
-uyma-uy yurish, ijtimoiy va boshqa obektlarni o’rganishda aniqlangan muammolar va murojaatlar bilan ishlashda zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan keng foydalanish;
-hududlarni kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo’yicha sektorlar, davlat organlarining uyma-uy yurish, ijtimoiy va boshqa obektlarni o’rganish orqali ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni aniqlash va hal qilish faoliyatini doimiy ravishda muvofiqlashtirib borish;
-viloyat (Qoraqalpog’iston Respublikasi va Toshkent shahri) miqyosida Obod qishloq” va “Obod mahalla” dasturlari doirasida qurilish va obodonlashtirish ishlari amalga oshiriladigan aholi punktlari ro’yxatini ko‘rib chiqish va kelishib berish;
-tuman (shahar) Xalq qabulxonalari boshchilik qiladigan sektorlar shtablari a'zolaridan iborat ishchi guruhlarning hududlarni mahallalar va xonadonlar (oilalar) kesimida tahlil qilish, aniqlangan kamchilik va muammolarni bartaraf etish yuzasidan qisqa (1 yillik) va o’rta muddatli manzilli tadbirlar rejalarini shakllantirish faoliyatini muvofiqlashtirish;
-qisqa muddatli manzilli tadbirlar rejalari (“yo’l xaritalari”) ijrosini nazorat qilish;
-sektorlar faoliyatini hamda mahallalar hududlarining ijtimoiy-iqtisodiy holatini baholashda, ijtimoiy-iqtisodiy sohadagi hududiy, tarmoq va davlat dasturlarini ishlab chiqishda ishtirok etish va ularning ijrosini nazorat qilish;
-har chorakda sektorlar va hududdagi tashkilotlar rahbarlari faoliyati hamda murojaatlar bilan ishlash holati yuzasidan tegishli xalq deputatlari Kengashlari majlisida muhokama qilish uchun axborot kiritish, ushbu axborot yuzasidan mutasaddi tashkilotlar rahbarlari hisobotini eshitishda ishtirok etish;
-davlat organlarining nogironligi bo’lgan shaxslar, kam ta'minlangan va ijtimoiy himoyaga muhtoj aholi qatlamlariga ko‘maklashish bilan bog’liq ishlarini muvofiqlashtirish;
-davlat xizmatlari ko’rsatish faoliyatini muvofiqlashtirish;
-hududlarda murojaatlar bilan ishlash, sayyor shaxsiy va ommaviy qabullar o’tkazish tizimini muvofiqlashtirish va nazorat qilish;
-jamoatchilik vakillari, ommaviy axborot vositalari va boshqa tashkilotlarni jalb qilgan holda hududlardagi ijtimoiy muhitni o’rganish hamda aholi muammolarini hal qilishda ochiqlik, shaffoflik va xolislikni ta'minlash choralarini ko’rish;
-tuman (shahar) Xalq qabulxonalari faoliyatini nazorat qilish va muvofiqlashtirib borish, ularni uslubiy va axborot-tahliliy materiallari bilan, shuningdek hududiy davlat organlari bilan hamkorligini ta'minlash.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:


1.WWW.KUN.UZ sayti


2.my.gov.uz davlat interaktiv xizmatlari portali


3."Fuqarolik jamiyati asoslari" o'quv uslubiy qo'llanmasi


4. "Qonun va qaror" sahifasi Facebook ijtimoiy tarmog'i ma'lumotlari