|
Muhabbat To’laxo’jayeva. «Rejissor izlanishlari».
«Teatr» jurnali, 1999-yil, 1—2-sonlar.
ABDULLA ORIPOV TO’RT TEMURDAN
BIRINI MA’QUL TOPGANI HAQIDA
Muallif deydi: «Tashqi qiyofa o’xshasa, tomoshabinlarda juda katta taassurot
uyg’otishi mumkin ekan. Uzoq yillardan beri hamkorlik qilib kelayotgan do’stimiz Hamid
Qahramonov O’sh teatrida Salohiddin Umarov degan aktyorni tanladi. Xudoning qudratini
qarang-ki, hozir biz hazrati Amir Temur qiyofasini shu aktyor yuziga boqib tanib olishimiz
mumkin. Shu qadar o’xshash. Hattoki, soqollari ham o’ziniki, yoshi ham».
....Shoir xamon hayajonda: «Hazrati Amir Temurni shu aktyor yuziga boqib tanib
olishimiz mumkin... Shu qadar o’xshash..» Aktyor mahoratiga bundan ortiq baho
bo’ladimi? Ta’bdagi aktyorni topgan nozik didli rejissorlarga-chi? Rejissor deydi: eng
qizig’i festival kuni bo’ldi. Eng avval boshqa Temurlar (Sohibqiron rolidagilar) O’sh
Temuri — Salohiddin Umarovni boshlariga ko’tarib osmonga otishdi. Bu ularning tan
bergani edi.
Muallif deydi: «Hamid Qahramonov qo’ygan shu asarda men istagan ko’p jihatlar
yetuk darajada chiqqan. «Sohibqiron»ni qo’ygan ko’p teatrlar Temurni, ta’bir joiz bo’lsa
estradaga aylantirib talqin qilishdi. Hamid Qahramonov esa sinalgan yo’ldan bordi. Men
undan minnatdorman...
O’rol O’zbek. «Hattoki soqollari ham o’ziniki».
«O’zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasi
1998-yil, 30-yanvar, 5-son.
ASR AKS ETGAN SHE’RIYAT
Abdulla Oripovning buyuk bobokalonimiz Amir Temur hayotiga bag’ishlangan
«Sohibqiron» dramasini Hamza nomidagi teatrimiz sahnasida, Qarshi va O’sh shahri
teatrlari san’atkorlari ijrosida tomosha qilganman. Juda murakkab mavzuni talqin etishda
uning ravon, purma’no she’riyati hamisha qanot bo’ladi. Tomoshabin qalbiga buyuk
haqiqatlarni anglash, his etish yo’lini ochadi. Xalqona iboralar, to’la mag’izli satrlar,
mantiqiy uzviylik, o’tmish va hozirning tabiiy ravishda bog’lanib ketishi, hissiyotlar
to’qnashuvi uning asarlariga falsafiy ma’nolar bag’ishlaydi.
Jumaniyoz Jabborov O’zbekiston xalq shoiri.
Quyida asarning 1-sahnasidan lavhalar berildi.
«CHIMILDIQ» ASARI HAQIDA SHARHLAR.
«TOMOSHADA — TOMOSHA»
«Chimildiq» folklor-etnografik tomoshasi Misr respublikasida bo’lib o’tgan nufuzli
teatr anjumanida namoyish qilindi. Toshkent teatrlarining «Bahor chorrahalarida»
festivalida birinchi o’rinni oldi. «Chimildiq» spektakli bugungi kunda o’zbek teatrining eng
mashhur, tomoshabop asariga aylandi...
«Chimildiq» spektaklida ma’lum darajada «tomoshada — tomosha» uslubi
qo’llanilgan. Chunki, unda ijrochilar muayyan obrazlar qiyofalarida yashab turib,
marosimda qatnashib, tomosha ko’rsatadilar.
Demakki, har bir ijrochi go’yoki ikki qiyofada namoyon bo’ladi. Tomoshada —
tomosha uslubi o’zbek teatri uchun yangilik emas, albatta. Ammo «Chimildiq»da
tomoshada — tomosha uslubi uzukka qo’z qo’ygandek yarashgan...
Sarvinoz Qodirova. «Chimildiq» spektali xususida
fikr-mulohazalar. «Teatr» jurnali,
1999-yil, 1—2-son.
«CHIMILDIQ»NING YUZINCHI O’YNALISHIDA
Odam deganingiz to’lib-toshib ketdi. Bitta ortiqcha bilet, bitta bo’sh o’rin yo taburetka
oltinga teng bo’ldi, desam ishonavering.
Spektaklning rejissori, xalq artisti Turg’un Azizov «Aka, umid bilan keluvdik, bitta
joyning ilojini qilasiz-da endi», deya katta boshini kichik qilganlarning hammasiga yordam
bera olmadi.
Teatr bosh direktori, xalq artisti Yoqub Ahmedov «Men bugun joy yetmay
qolganlarning har bittasini yelkamda ko’tarib turishga ham tayyorman», dedi. Juda samimiy
aytdi bu gapni. Zal odamlar bilan to’lib, chinakam bayram bo’lib ketganidan bunaqa
yelkani tutib turishlar doimo bo’lavermasligidan xursand bo’lib aytdi...
«Chimildiq» uzoq yillar davomida sobiq tuzum mafkurasining qurboni bo’lib kelgan
va biz ham bu qurbonlikka deyarli ko’nikkan asl qadriyatlar to’g’risidagi asar. Uning bosh
mag’zi — shu qadriyatlardan kelib chiqadi va bugun uning yuzinchi ijrosini tomosha qilar
ekanmiz, ayta olamanki, «Chimildiq» mavzu bo’lgan milliy o’ziga xoslik, agar yozaman
desa, suratga olaman desa yana yuzta, balki undan-da ko’p hissaga, romanga, dramaga,
kinofilmga yetadi va ortib qoladi. Xalq qalbida e’zoz topib kelayotgan bizning oltin misol
urf-odatlarimizni yozib, kuyga solib, sahnada ijro etib tamom qilib bo’lmaydi. Bu mavzu
o’lmas va bitmas mavzudir.
«Chimildiq» shuning uchun ham shuhrat qozondi. Aktyorlar shuning uchun ham
yayrab-yayrab o’ynashmoqda. Ehtimol, bu asar shu otaxon teatr sahnasida yetti yuz marta
o’ynalgan «Alisher Navoiy» spektakliga, besh yuz marta o’ynalgan «Otello»ga son jihatdan
yeta olmas. Lekin, nima bo’lganda ham, «Chimildiq» teatr hayotining juda jo’n va juda
zarur bir mantig’ini bizga naqd ko’rsatib qo’ydi — teatrning teatrligi tomoshabin bilan.
Ahmadjon Meliboyev. «Chimildiq»da nima gap,
«O’zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasi,
1998-yil, 6-mart, 10-son.
Фойдаланилган адабиётлар рўйҳати:
Театр энциклопедияси.
В.Рустамов “Замонавий байрамлар режиссураси”.
ZiyoNET – Ўзбекистон таълим портали.
S.Tursunboyev “O’zbek teatri tarixi”
Do'stlaringiz bilan baham: |
