Xalq hun arman dchiligi tehnologiyasi umumiy tushunchalar

*  2.  O'zbek  xalq  hunarmandchiligini  rivojlantirgan  hunarmand  ustalar  va  uiarning  ish 

usullari.  Qadim  zamonlardan  beri  ota-bobolarimiz  insoniyat  vujudga  keltirgan  kashfiyot,  ilm-fan 

cho'qqilarini  egallab,  o'z  hunarlarini  avloddan-avlodga  o'tkazib  kelmoqdalar.  Masalan,  yog'och 

o'ymakorligi, 

naqqoshlik, 

me'morchilik,kandakorlik, 

kulolchilik, 

pichoqchilik, 

zargarlik, 

kashtachilik,  zardo'zlik,  gilamchilik,  do'ppido'zlik,  quroqchilik,  savatchilik  va  boshqalar.  Bu 

borada,  har  bir  usta  o'zi  yashab,  ijod  etgan  yerdagi  badiiy  an'analarning  o'ziga  xos  tomonlarini 

o'zida  aks  ettiradi.  Masalan,  Xivalik  xalq  ustalari  yog'ochni  o'yib  naqsh  ishlashda  yog'ochning 

tabiiyligini  saqlab  qolganlar,  buxorolik  ustalar  esa  naqsh  o'yib  ishlagan  buyumlami  jim-jimador 

qilib, uni oltinsimon va kumushsimon ranglar bilan bo'yaganlar. Qo'qonlik xalq ustalari yog'ochni 

o'yib  naqsh  solishda  uni  o'rta  chuqurlikda  o'yganlar,  Toshkent  xalq  ustalari  taxta  yuzasidagi 

naqshlarni zaminsiz, chiziqlar orqali bajarganlar va hoshiya naqshlarini ko'p ishlaganlar. Marg'ilon 

ustalari o'ymakorlik ishlarining zaminini o'ta chuqur o'yganlar.Hozirgi paytda yog'och o'ymakorligi 

me'morchilik 

bilan 

bir 

qatorda 

ro'zg'or 

buyumlariga 

bezak 

berishda 

ham 

keng 

qo'llanilmoqda.O'zbekistonda ishlatiladigan o'yma naqshlarning chuqurligi 2 mm dan 15 mm gacha 

boradi. 

Toshkent, Buxoro, Qo'qon, Samarqand o'ymakor ustalari buyumlarining o'yilgan zaminini chekma 

uslubida  maxsus  chekich  iskana  qalam  bilan  chekichlab  chiqadilar.  Xiva  ustalari  naqsh  zaminini 

chakichlamasdan tekisligicha qoldiradilar.Ular o'yib tayyorlangan buyumlarning yuziga qizdirilgan 

chigit yog'i surtadilar. Bunda buyumning namga va issiq-sovuqqa chidamliligi oshadi. Ikkinchidan 

cjhigit  yog'i  naqsh  yuzini  qoranitir  qilib  ko'rsatadi.  Toshkent,  Qo'qon  va  Samarqand  ustalari  esa 

tayyor buyumlami maxsus lok bilan loklaydilar. 

Yog'och  o'ymakor  ustalari  qadimdan  uch  uslub  asosida  yog'ochlarga  bezak  berganlar.  Bular 

bag'dodi,  islimiy  va  pargoridir.  Bu  uslublardan  yanabiri  girih  islimiydir.  Agar  islimiy  naqshlar 

sirkul  yordamida  bajarilsa,  pargor  islimiy,  aylana  islimiy  deb  ataladi  (1-2  rasm).Bu  o'ymakorlik 

turini  ustalar  “o'ymali  pargori”  va  “o'yma  pargor  bilan”  deb  nomlaydilar.  Ozbekistonda  pargori 

uslubi  ustalaridan  T.Ayibxo'jayev,  A,Tursunboyev,  Xaydar  Najmiddinov,  Qodirjon  Haydarov, 

Sulaymon  Xo'jayev,  Ortiq  Fayzullayev,  Abduvosiq  Saydaliyev,  Botir  Ganiyev  va  boshqalarning 

pargori uslubidagi ishlari elga manzur bo'lib kelmoqda. 

 

 

---

1-rasm 

2-rasm