Xalloqov Farhodning "Fizika"

• Buxoro muhandislik-texnologiya instituti
• “Fizika” kafedrasi assistenti
• Xalloqov Farhodning
• “Fizika” fanidan
• “Fotoeffekt hodisasi.Yorug’lik bosimiga doir masalalar yechish”
• mavzusida darsi

• O’tilgan mavzuni takrorlash;
• (Issiqlikning nurlanishi)
• Absolyut qora jismning energetik yorituvchanligi (Stefan-Boltsman qonuni) formulasi :

• Agar nur sochayotgan jism absolyut qora bo’lmasa, u holda bunda k-koeffitsiyenti doim birdan kichik bo’ladi.

• Vinning siljish qonuni

• Absolyut qora jismning maksimal nurlanish qobiliyati

Yorug’lik fotonining energiyasi quydagi formula bilan aniqlanadi:

• Yorug’lik fotonining energiyasi quydagi formula bilan aniqlanadi:

• – Plank domiysi va - tebranish chastotasi.

• Fotonning harakat miqdori

• foton massasi

• bunda c - yorug’likning bo’shliqdagi tezligi.

Tashqi fotoeffektni vujudga keltiruvchi foton energiyasi bilan uchib chiqayotgan elektronlarning maksimal kinentik energiyasi o’rtasidagi bog’lanish Eynshteyn formulasi bilan beriladi:

• Tashqi fotoeffektni vujudga keltiruvchi foton energiyasi bilan uchib chiqayotgan elektronlarning maksimal kinentik energiyasi o’rtasidagi bog’lanish Eynshteyn formulasi bilan beriladi:

• bunda A- metalldan elektronning chiqish ishi m – elektron massasi. U- to’suvchi potensial

• Agar υ=0 bo’lsa, , bu yerda - fotoeffektning qizil chegarasiga muvofiq keluvchi chastota.

Yorug’lik bosimining miqdori

• Yorug’lik bosimining miqdori
• bunda E–birlik sirtga vaqt birligida tushuvchi energiya miqdori, ρ- yorug’likning qaytish koyeffitsiyenti.
• Kompton hodisasidagi rentgen nurlari to’lqin uzunliklarining o’zarishi quidagi formula bilan aniqlanadi:

• bunda φ - sochilish burchagi va m- elektron massasi.

• Elementar zarrachalar dastasi zarracha siljishi yo’nalishida tarqaluvchi yassi to’lqin xossasiga ega. Bu dastaning λ to’lqin uzunligi de Broyl nisbati bilan aniqlanadi:

• Agar zarrachalarning υ- tezligi yorug’lik tezligi c- bilan o’lchovdosh bo’lsa, u holda yoqoridagi formula quyidagi ko’rinishni oladi:

• bunda va - zarrachaning tinch holatidagi massasi.

Mavzuga doir masalalar

• 1-masala
• Ikki atomli gaz molekulasining kinetik energiyasi qanday haroratda to’lqin uzunligi m bo’lgan foton energiyasiga baravar bo’ladi?
• Bolsman doimiysi