X. X. Komilova, U. A. Vohidova

3.2 Kiyim assortimenti va klassifikatsiyasi
K i y i m -  odam tanasini tashqi ta ’sirlardan muhofaza qiluvchi 
va  estetik  funksiyalarni  bajaruvchi  buyum  va  buyumlar  majmui. 
«Kostyum»  -  chuqur  va  keng  ma’noga  ega.  Insonning  muayyan 
ruhiy  holatini  va  tarixiy  bosqishini  aks  ettiradigan,  o‘zaro  uzviy 
bog‘langan,  bevosita  tanaga  kiyiladigan  va  unga  mos  ravishda 
tanlangan kiyim  qismlarining tizimi kostyum deyiladi.
“Buyum  funksiyasi” tushunchasi  -  badiiy  loyihalashning mar- 
kaziy  kategoriyasidir.  Kostyum  funksiyalari  tarixiy  tashkillangan. 
Jamoaning  turmush  tarzi  kiyim  bilan  foydalanishda  o‘z  aksini  ifo- 
dalaydi.  Ilk  bor  kiyim  himoya  (tashqi  muhitdan)  funksiyani 
bajargan.
Xalqning  turmush  tarzi,  asosiy  faoliyat  turi  (tomir  va  meva 
yigish,  ov  va  dehqonchilik  va  b.)  kiyimda  o ‘ziga  xos  elementlami 
paydo  bo‘lishiga  sabab  bo‘lgandi  (belbogMar,  yopinchoqlar, 
to‘qilgan bosh kiyimlar va b.).
Kostyum  funksiyasida  jo ‘g ‘rofik  va  iqlim  sharoiti,  milliy 
an’analar,  estetik  didlar  va  jamoaning  ijtimoiy  buyurtmalari  aks 
etiladi.  Shakl  va  kostyum  funksiyasi  yoki  uning  funksional  tarkibi 
bir-birini o‘zaro bog‘laydi.
Kostyumning  funksional  tarkibini  tadqiqod  etib,  quyidagi 
xulosaga  kelish  mumkin:  kostyumning  m oijali,  uning  funksiyasi, 
“adresi”  shakl,  gazlama va bezaklarni o ‘zaro bog‘liqligini  aniqlaydi. 
Har  bir  foydali  buyum  baravariga  ijtimoiy,  madaniy,  estetik  ifodali
П З

---

boiadi, ya’ni ko‘pgina ijtimoiy foydali xossalariga ega va insonning 
turli ijtimoiy ihtiyojlariga mos boiadi.
Zamonaviy  kostyum  ko‘p  funksiyalidir.  Kiyim  funksiyalari 
ikki  asosiy  guruhlarga  ajratiladi:  utilitar  va axborot -  estetik.  Agar 
kostyumda utilitar funksiyasi  ustunlik qilsa, kostyum buyum  sifatida 
boiadi;  mintaqaviy,  ijtimoiy,  marosim  yoki  estetik  funksiyasi 
ustunlik qilsa u timsol yoki belgiga ega boiadi.