X. X. Komilova, U. A. Vohidova

“Kamchiliklar ro'yxati"  usulida  buyum  kamchiliklari  batafsil 
to‘liq  ro'yxati  tuziladi.  Agar  tayyor  buyumning  sifatini  yaxshilash 
vazifasi  qo'yilsa,  bu  usulni  qo‘llash  tavsiya  etiladi.  Ro‘yxat 
kamchiliklami  yo'qotishga  yordam  beradi.  Umuman  aytganda, 
dizayner dizayn mahsulotini  iste’molchisiga aylanib ko‘proq so‘rash 
va savollar berishi kerak.
Yordamchi  savollar  usuli  psixologik  inersiyani  pasaytirishga 
va variantlami  qidirishni  tartibga  solishga yordam  beradi.  Quyidagi 
savollar  qo‘yilishi  mumkin:  buyumda  nimani  ayirish,  parchalash, 
kattalash  va  h.k.  mumkin.  Masalan,  vazifa  plashchni  loyihalash 
bo'lsa,  quyidagi  yordamchi  savollarni  qo‘yish  mumkin:  Plashch 
transformatsiyalanadigan  bo'ladimi,  qanday  detallari  va  qanday 
qilib?  Qavilgan  astari  olib  qo'yadigan  boMadimi,  qanday  mate- 
rialdan  qilinadi?  Plashch  kimga  mo'ljallangan?  Plashchni  avra ma- 
teriali  arzon  (sintetik  plyonka,  sun Чу  charm,  gazlama)  yoki 
qimmatbaho  (tabiiy  charm,  zamsha,  qimmatbaho  gazlama) 
bo'ladimi? va b.  Savollar kerakli yechimga olib keladi va loyihalash 
jarayonni  yengillashtiradi  yana  “yetti  karra  qidirish 
uy”  usuli 
qo‘llansa.  Bu  usul  dizayner  o‘ziga  qo'yadigan  yetti  savolga 
asoslangan:  Kim?  Nima?  Qayerda?  Nima  bilan?  Nima  uchun? 
Qanday  qilib?  Qachon?  Vazifani  yechish  jarayonida  qidirish 
yo‘llarni  kengaytirish  uchun  vazifa  formulirovkasini  o‘zgartirish 
usuli bilan dizayner oldida strategik vazifa qo'yilganda foydalanadi. 
Masalan,  berilgan  vazifa  plashchni  loyihalash  bo‘lsa,  uning 
formulirovkasini  quyidagicha  o‘zgartirish  mumkin:  suv  o‘tqaz- 
maydigan  yoki  suvni  o'zidan  qochiradigan  gazlamadan  yoki 
polietilen  plyonkadan  va  b  .plashchni  yaratish;  suv muayyan  holda 
oqib  ketadigan  yoki  ma’lum  joylarga  yig‘iladigan  plashchni 
yaratish;  knopka  bosilganda  kapyushoni  soyabonga  aylanadigan 
plashchni  yaratish;  taxlaganda  kichkina  sumkaga  sig‘adigan 
plashchni  yaratish  va  h.k.  Agar  o'zgargan  vazifa  formulirovkasi 
kutilmagan hattoki  be’mani  bo‘lsa,  yechimi  ham qo‘yilgan  vazifaga 
binoan 
tasodifiy  bo‘lishi  mumkin.  Umuman  “vazifa  formuli-
123

---

rovkasini  o‘zgartirish”  usuli  loyiha  yechimini  qidirish  doirasini 
kengaytiradi va dizaynemi fikrlashini mobilligini namoyish etadi.