X. S. Xadjayev, sh sh. Fayziyev m. E. Jabbarov. Makroiqtisodiyot

X

 

 

 

 

 

alqaro  savdo  tashqi  iqtisodiy  aloqalarning  asosiy  shaklidir.  Xalqaro 

savdoning  yuzaga  kelishi  mamlakatlar  bo‘yicha  tabiiy  resurslarning  bir 

xil  taqsimlanmaganligi  va  ishlab  chiqaruvchi  kuchlarning  turli  mamlakatlarda 

turlicha taraqqiy etganligi sabablidir.  

Xalqaro savdo jarayonlari eksport, import, reeksport va reimport kabi tashqi 

savdo  operatsiyalari  yordamida  amalga  oshiriladi.  Tashqi  savdo  operatsiyalari  bu 

turli mamlakatlardagi sheriklar o‘rtasida amalga oshiriladigan operatsiyalardir.

 

Mutloq afzallik nazariyasining mohiyati mamlakat o‘zidagi mavjud sharoitlar 

va  resurslar  hisobiga  boshqa  mamlakatlarga  nisbatan  ma’lum  bir  tovarni  bir  xil 

mehnat  sarfida  ko‘proq  miqdorda  ishlab  chiqarsa  yoki  unga  eng  kam  xarajatlar 

sarflasa  ushbu  mamlakat  solishtirilayotgan  mamlakatlarga  nisbatan  mutloq 

afzallikka egaligida namayon bo‘ladi. 

D.  Rikardo  xalqaro  ayirboshlashning  nisbiy  afzallik  nazariyasini  yaratdi  va 

mamlakatlarning  xalqaro  savdoda  ishtirok  etishidan  foydasi  muqobil  narx  bilan 

belgilanishi isbotladi.  

 Xeksher-Olin  nazariyasining  mohiyatiga  ko‘ra  mamlakat  qaysi  ishlab 

chiqarish  omili  bilan  nisbatan  yaxshiroq  ta’minlangan  bo‘lsa,  shu  omilga 

asoslangan mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslahishi va eksport qilishi kerak. 

Leontev  paradoksi

  – 

Xeksher-Olinning  ishlab  chiqarish  omillari  nisbati 

nazariyasi amaliyotda o‘z tasdig’ini topmaganligini izohladi. 

Xalqaro  savdo  mamlakatlarning  yalpi  daromadiga  ijobiy  ta’sir  ko‘rsatishi 

bilan  birga  ayrim  omil  egalarining  turmush  farovonligiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatishi 

mumkin.  Shu  sababli  mamlakatning  xalqaro  savdoda  ishtirok  etishidan  olishi