X ibragimov, sh. Abdullayeva

0‘qitishning amaliy metodlarini qo‘llash o‘quvchilarga nimalar beradi?
0‘quv informasiyasini amaliy mehnat harakatlari orqali berish (amaliy metodlar, mashqlar, laborotoriya, ishlari, dastur tuzish, pedagogik masalalami yechish, mehnat harakatlari va boshqalar).
0‘qitishning amaliy usullari doirasi keng. Bu usullarga: yozma mashq, tajriba, laboratoriya xarakteridagi mashqlar, mehnat topshi- riqlarini bajarish kabilar misol bo‘ladi.
Yozma mashqlar jarayonida olingan nazariy bilimlar bevosita amaliyotda qo‘llanadi. Mashq qilish davomida ilmiy bilim va ma’-
227
lum ish harakat o'zlashtiriladi, takomillashadi, ular aniq o‘quv fanining xarakteri hisobiga maqsadli, rejali tarzda amalga oshadi. Mashq davomida har bir mashq e’tiboiga olinadi. Masalan, ona tilidan grammatik tahlil, matematikadan misol, masala yechish, tabiiy fanlardan ximiyaviy tenglamalar tuzish, koeffltsiyentlar tan- lash, masala yechish, o'simlikllarni turlaiga ajratish va h.k. Mashq davomida ilgari egallangan bilim, ko‘nikma, malakalar, qonunlar faoliyatga tatbiq etiladi.
0‘quvchilaming o'zlashtirilgan ko‘nikma va malakalami mus- tahkamlash ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish asosida olib boriladi:

• 
  mashq uchun berilgan topshiriqning maqsadi o‘quvchi- laiga aniq tushuntirilgan bo'lishi;
  
• 
  mashq ustidan sinf o‘quvchilar jamoasi va har qaysi 0‘quv- chilaming shaxsiy intilish, qiziqishini hisobga olishi;
  
• 
  topshiriq butun sinf o'quvchilarining aktiv faoliyatini ta’minlaydigan bo‘lishi va mashqni belgilangan vaqt ichida bajarishi talab etiladi.
  

Mashq qilishda o‘quvchilaming yozma, ijodiy mashqlari alo- hida o‘rin egallaydi.
Yozma ijodiy mashqlar ona tili, adabiyot, tarix, geografiya fanlarida ham qo‘llaniladi. Ular insho, va’z, referatlar yozish kabi- larda o‘z aksini topadi.
0‘quvchilaming yozma grafik ishlari rasm solish, xaritalar chi- zish, chizma va sxemalar ishlash, jadval, diagramma, grafik, plakat, albom, stendlar ishlash, laboratoriya mashq ishlari, tajribalar o‘qi- tish jarayonida 0‘quvchilaiga atrofni o‘rab olgan obyektlami bor- liqdagi narsa va hodisalar, ulaming shakli, hajmi, tarkibi, tuzilishi, o‘zgarish va rivojlanishi qonuniyatlari haqida yangi bilim beradi. Bu usullar o'quvchilar bilan yoppasiga va alohida olib boriladi.
Amaliy mashg‘ulotlar o'quvchilaiga umumiy politexnik ta’lim berish va mehnat malakasi bilan qurolantirishda asosiy usul bo‘lib xizmat qiladi.