X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

Saraiash-ko‘chirish bo‘limlari
Qabul  saralash  va  ko‘chirish  bo‘limlari  hisobida  joylashadi. 
Bu  bo‘lim  tarkibida  taqsimot  posti  (TP),  qabul-saralash  va  og‘ir 
(zambilda  olib  boriladigan)  bemorlar  uchun,  yuruvchi  va  og‘ir 
bemorlami  ko‘chiruvchi  bo‘limlar  va  saralash  maydonchasi 
jihozlanadi.
BTYO  dagi  birinchi  shifokor  yordami  hajmi  doimiy  emas. 
Sharoitga  qarab  bu  yordam  kengayishi  yoki  kamayishi  mumkin. 
Yordam  hajmi  odatda  tushayotgan  bemorlar  soniga  va  tezligiga 
bog‘ liq.
BTYO  zararlanganlaming  harakati  unda  ikki  oqim  bo‘ylab 
bo‘Iishini  hisobga  olib  joylashadi.  Birinchi  yo‘na!ish  bo‘yicha 
yuruvchi  bemor,  ikkinchi  yo‘nalish  bo‘yicha  esa  zambilli  bemorlar 
(og‘ir!ar).  BTYO  funksional  bo‘limlarining joyiashish  va  transport 
vositalarini  yuklardan  bo‘shashi  bilanoq  BTYO  boshlig‘i  barcha 
transportvositalariniobyektlarbo‘ylabtaqsimlaydivazararlanganlarni 
olib  kelish  maqsadida jo ‘natadi.  Transportni  taqsimlashda  BTYOga 
biriktirilgan obyektlardan zararlanganlar soni hisobga olinadi.
191

---

Qutqarish ishlari olib borilyotgan obyektlardan zararlanganlami 
ko'chirish  uchun  faqat  BTYO  ning  transporti  emas  shu  obyekt 
tuzilmalarining transporti ham jalb etilishi mumkin.
BTYO  belgilangan  joyga  yetib  kelgandan  keyin  quyidagi 
bo‘limlarni yoyadi.
Taqsimot posti BTYO dan oldinda 50-60 m masofada joylashadi, 
transport va  zararianganlar  oqimi  tartibini  ta’minlab  turishadi.  TP 
tarkibida tibbiyot hamshirasi va 1-2 dozimetrist bo‘ ladi. Dozimetrik 
nazorat  o‘tkazish  uchun  dozimetrik  asbob  (DP-5)  ajratiladi.  TP 
joylashgan  o‘rin qizil  xoch belgili oq bayroqcha bilan belgilanadi, 
kechasi yonuvchi lampa yonib turadi.
TP ning asosiy vazifasi quyidagilar:
-  dozimetrik  nazorat  o‘tkazish,  maqsad  kiyimida,  terisi  va  oyoq 
kiyimlarida radioaktiv zararlanish normadan ortiq bo‘lgan shaxslarni 
aniqlab,  ularni  qisman  sanitariya  ishlovini  beradigan va kiyim  bosh 
va oyoq kiyimlami dezaktivatsiya qiluvchi boTimlarga yuborish;
-   yuqumli  kasalliklari  bor  bemorlarni  va  ruhiy  shikastlangan 
shaxslarni  topib,  ular  uchun  moMjallangan  yuqumli  va  ruhiy 
(izolyator) ajratish xonasiga yo‘llash;
-  zararlanganlami  alohida yuruvchi  va  og‘ir  (yurolmaydiganlar) 
oqimga  ajratib,  saralash-ko‘chirish  bo‘limida  ular  uchun  tashkil 
etilgan xonalarga yo‘llash;
-   atrof-muhitni  kuzatib  turish,  xabar  signal ini  berish  hamda 
saralash  maydoniga  beriladigan  zararlangan lari  bor  avtotransportni 
tartibga sol ish.
Saralash ко‘chirish bo‘limining asosiy vazifasi:
-  zararlanganlami qabul etish va ro‘yxatga olish;
-   tibbiy  saralash  (hudud  ichida  va  transportda  ko‘chirish)  va 
zararlanganlami mo‘ljallangan otryad bo‘limlariga yuborish;
-   zararlanganlarga  kechiktirib  bo‘lmaydigan  (shoshilinch)  tibbiy 
yordam ko‘rsatish;
-   o‘zining  transportida  zararlanganlami  qutqarish  ishlari  olib
192

---

borilayotgan obyektlardan BTYOga olib kelish va shahardan chetga 
ularni ko‘chirishga tayyorlashdan iborat.
Qabul-saralash 
palatalari 
bir 
vaqtning 
o‘zida 
ko'proq 
zararlanganlami  qabul  etish  va  joylashtirish  maqsadida  kengroq 
xonalarda  joylashadi.  Issiq  yil  faslida  qabul  qilish  ya  saralashni 
saralash  maydonida  o'tkazsa  bo4adi.  Ish  tartibini  qulay  qilish  va 
bir vaqtning o‘zida yordam oluvchilar sonini ko‘paytirish maqsadida 
bo‘lim shaxsiy tarkibi hisobidan 2-3 ta saralash brigadalari  tuziiadi, 
bu 
ikki 
yuruvchi va og‘ir zararianganlar oqimini  ta’minlashga imkon 
yaratadi.
Yengil jarohatlanganlami  saralovchi  brigada  tarkibida  shifokor, 
tibbiyot  hamshirasi  va  tibbiy  ro‘yxatchi,  og‘ir  yaralanganlarni 
saralash  uchun qo‘shimcha har bir brigadaga tibbiyot hamshirasi va 
tibbiy ro‘yxatchi beriladi.
BTYOda tushuvchi zararlangan bemorlar ro‘yxatga olinadi, ularga 
birlamchi  tibbiy  kartochka  to‘ldiriladi.  Kartochkani  to‘g‘ri  va  aniq 
to‘ldirilishi BTYO  boMimlarida va keyingi  ko‘chirish  bosqichlarida 
o‘tkaziladigan  davolash  tadbirlarining  o ‘z  vaqtida  o‘tishligini 
ta’minlaydi.  FMning birlamchi tibbiyot kartochkasi ham tibbiy, ham 
yuridik  hujjat  hisoblanadi.  Shoshilinch tibbiy  yordam  ko‘rsatish  va 
ba ’zi  bir zararlanish xossalarini ko‘rsatish uchun kartochkada  rangli 
xabar beruvchi chizig‘ibor (yuqorida qizil, pastda ko‘k, o‘ngda sariq, 
chapda  qora),  bu  tibbiyot  xodimiga  zararlanish  xarakteri  va  tibbiy 
yordam ko'rsatishm tez tushunishga yordam beradi.
Tibbiy  saralashni  shifokor  olib  boradi,  zararlanganlaming  tibbiy 
yordamga  muhtojligi,  yordam  ko‘rsatish  navbati  BTYOning  qaysi 
boiim ida ko‘rsatilishi aniqlanadi. Shifokor qarori zararlanganlaming 
o‘rni va keyingi yo‘nalish navbatini ko‘rsatuvchi saralash markalarida 
ko‘rsatiladi.  Saralash  natijasida  zararianganlar  quyidagi  asosiy 
guruhlarga bo‘linadi:
-  
hayotiy  ko‘rsatkichiga  asosan  birinchi  shifokor  yordamiga 
muhtojlar -  operatsiya-bog' lash boMimiga yo‘naltiriladi;
193

---

-  transport ta’sirini  ко Чага olmaydigan zararlanganlar -  gospital 
boiim iga yuboriladi;
~  BTYO  da  birinchi  shifokor  yordamiga  muhtoj  emaslar  -  
ko‘chirish bo*1 limiga yo‘naltiriladi.
-   yengil  zararlanganlar  -   yuruvchilarga  bogiam   qo‘yish  yoki 
ko‘chirish xonasiga yo‘naltiriladi;
-   ajratishga  (izolyatsiyaga)  muhtojlar  chetlatish  xonasiga 
yo‘naltiriladi.
Qabul -saralash palatalarida zararlangan va bemorlami ro'yxatdan 
o4kazishdan tashqari birinchi tibbiy yordam nuqsonlari tuzatiladi va 
ba’zi  hollarda  birinchi  shifokor  (bog‘lamani  ochmasdan)  yordami 
ko‘rsatiladi,  Operatsiya  -   bogiash  bo‘limi  hisobidan  yuruvchi 
bemorlar uchun qabul saralash palatasida yuruvchi zararlanganlarga 
bogiam a qo‘yish tashkil etiladi.
Saralash - ko‘chirish bo‘ limidan transportda ko‘ chirish saralashga 
asosan BTYO funktsional bo‘ limlarida o‘rnatilgan navbatga asosan 
bemorlar shahar chetidagi davolash muassasalariga ko‘chiriladi.
Yuruvchi  va  yurolmaydiganlaming  ko‘chirish  maydonida 
zararlanganlarning  umumiy  holatini  nazorat  qilish,  kechiktirib 
bo‘ Imaydigan tibbiy yordam ко ‘rsatish, zararlangan larga to‘ Idirilgan 
tibbiyot  hujjatlari  hamda  ko‘chirish  pasporti  to ‘ laligini  nazorat 
qilish va ularni ko‘chirishga taj'yorlash ishlari olib boriladi.
Ko‘chirishni  kutayotgan  yuruvchi  zararlanganlar  yoz  vaqtida 
ko'chada maxsus tayyorlangan maydonda joylashishlari mumkin.
Qisman  sanitariya  ishlovini  berish  va  kiyim-bosh,  oyoq 
kivimlarini dezaktivatsiya qilish bo‘limi quyidagilardan tuzilgan:
-   zararlanganlarga  qisman  sanitariya  ishlovi  berish  maydoni 
(qishda binoda);
Kiyim-boshlarni va oyoq kiyimai dezaktivatsiya qilish bo‘Iimi:
-   bo‘lim  shamol  yo‘nalishini  hisobga  olib joylashadi,  «kir»  va 
«toza»  bo‘limdan iborat.