X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

Tabiiy  ofat  tumanlarida  tibbiy-taktik  vaziyat  va  FMTXning 
asosiy vazifalari.
Ko‘p  hollarda  tabiiy  ofat  sodir  boiayotgan  va  ta’sir  davrida 
zararlangan aholiga tibbiy yordamni  tashkillashtirish va o‘tkazishga 
sharoit  bo‘lmay  qoladi.  Suv  toshqini,  sel  oqimi  va yong‘in  bundan 
mustasno.  Qolgan  hollarda  hamma  tibbiy  yordamlar  tabiiy  ofat 
ta’siri to‘xtatilgandan so‘ng  olib boriiadi. Hamma tabiiy ofatlar ham 
ko‘p  miqdorda  sanitar yo‘qotishlarga olib kelmaydi.  Ayniqsa kuchli 
shamol,  sel,  qor  ko'chkisi  va  tog‘  ko‘chkisida  sanitar  yo‘qotishga 
nisbatan qaytmas yo‘qotish ko‘p boMadi. Yong‘in chog‘ida ham ko‘p 
hollarda sanitar yo‘qotishlar ko‘p boimaydi. Sababi shuki, yong‘inda 
odamlar  u  bilan  kurashib  xavfni  yaxshi  tushunadi  va  o‘z  vaqtida 
zararlanishdan  xolis  bo‘ladi,  qolgan  hollarda  tabiiy  ofat  kuchining 
kutilmagandagi  ta’siri  sababli  himoyalanishga  ulgurmaydi  yoki 
himoyalanishni bilmaydi, natijada zararlanadi yoki o‘ladi.
Yirik shaharlarda zilzila tufayli murakkab  tibbiy  sharoit  vujudga 
keladi, ko‘p hollarda shahar faoliyati to‘la buziladi, bu esa ko‘p sanitar 
va qaytmas yo‘qotishlarga olib  keladi.  Shu  bilan  birgalikda tibbiyot 
xodimlari  orasida  ham  sanitar  yo‘qotish,  tibbiyot  muassasalarining 
ishdan chiqishi, buzilishi sodir bo‘ladi.
Tabiiy ofat tumanlarida vujudga keladigan tibbiy vaziyatga qarab 
FMTX oldida quyidagi asosiy vazifalar vujudga keladi:
132

---

1)  tabiiy  ofatdan  zararlangan  aholiga turli xildagi  tibbiy yordam 
tashkillashtirish va o‘z vaqtida ko‘rsatish;
2)  tabiiy  ofat  zonalarida  qutqarish  va  tiklash  ishlarini  olib 
borayotgan  tuzilmalar  shaxsiy  tarkibini  tibbiy  yordam  bilan 
ta’minlashni tashkillashtirish va o‘tkazish;
3) tabiiy ofatning salbiy ta’sirini kamaytirishga qaratilgan davolash 
profilaktik tadbirlarni o'tkazish (nerv-psixologik buzilish, somatik va 
endokrinologik kasallik kuchayishi);
4) aholi orasida ommaviy yuqumii kasalliklar paydo bo‘lishining 
oldini olish.
Bundan  tashqari  tibbiy  xizmat  xodimlari  aholini,  ishchi- 
xizmatchilami  tabiiy  ofat,  yirik  falokat,  fojia  tufayli  zararlanishda 
birinchi  yordam  ko‘rsatish  qoidalariga  o‘rgatish,  ularni  ruhan 
tayyorlash,  tabiiy  ofat zonalarida jarohatni va boshqa salbiy  ta’simi 
kamaytirish qoidalarini tushuntirishi zarur.