Збекистон республикасининг

8-§. КОРХОНАНИ СОТИШ
489-модда. Корхонани сотиш шартномаси
Корхонани сотиш шартномасига мувофиқ сотувчи сотиб олувчига 
бутун корхонани мулкий мажмуа сифатида топшириш мажбуриятини 
олади, сотувчи бошқа шахсларга беришга ҳақли бўлмаган ҳуқуқ ва 
мажбуриятлар бундан мустасно.
Фирма номи, товар белгилари, хизмат кўрсатиш белгилари 
ва сотувчини ҳамда унинг маҳсулотини, у бажарадиган иш ёки 

---

194
кўрсатадиган хизматларни шахсийлаштирадиган бошқа воситалардан 
фойдаланиш ҳуқуқлари, агар корхонани сотиш шартномасида 
бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, сотиб олувчига ўтади.
Сотувчининг тегишли фаолият билан шуғулланиши учун берилган 
махсус рухсатнома (лицензия) асосида олган ҳуқуқлари, агар қонун 
ҳужжатларида бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, корхонани 
сотиб олувчига берилмайди. Шартнома бўйича топшириладиган 
корхона таркибига махсус рухсатнома (лицензия)га эга бўлмагани 
туфайли сотиб олувчи бажара олмайдиган мажбуриятларни киритиш 
сотувчини кредиторлар олдидаги тегишли мажбуриятлардан озод 
қилмайди. Бундай мажбуриятларни бажармаганлик учун сотувчи 
ва сотиб олувчи кредиторлар олдида солидар жавобгар бўладилар.
1. ФК 489-моддасининг 1-қисмига кўра, корхона айнан мулкий мажмуа 
сифатида сотишнинг объекти бўлиб ҳисобланади. Бу мажмуа таркибига 
сотилаётган корхона фаолияти учун мўлжалланган барча мулк турлари, 
шу жумладан, ер участкалари, бинолар, иншоотлар, ускуна, инвентар, хом 
ашё, маҳсулот, талаб қилиш ҳуқуқи, қарзлар ва бошқа мутлақ ҳуқуқлар 
киради (ФКнинг 85, 97-моддалари).
Корхонанинг сотувчиси фақат унинг мулкдори бўлиши мумкин. Давлат 
ва муниципал корхоналарни олди-сотдисида мулк ҳуқуқининг ўтиши 
19.11.1991 йилдаги «Давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш 
тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикасининг Қонуни билан тартибга 
солинади.
Корхонани сотиш шартномаси бўйича сотиб олувчи сифатида муо-
мала лаёқатига эга бўлган Ўзбекистон Республикасининг фуқаролари, 
юридик шахслар, шунингдек, Фуқаролик кодекси ҳамда бошқа ҳуқуқий 
ҳужжатларда белгиланган чекловларни ҳисобга олган ҳолда чет эл фуқаро-
лари, фуқаролиги бўлмаган шахслар, хорижий инвесторлар иштирокидаги 
корхоналар, халқаро ташкилотлар ва бирлашмалар, хорижий давлатлар 
бўлиши мумкин.
2. ФК 489-моддасининг 2-қисмида сотувчининг шахсийлаштирадиган 
воситалардан фойдаланиш ҳуқуқининг ўтишига оид махсус қоидалар 
белгиланган:
а) товар белгиси ва хизмат кўрсатиш белгиси — бу бир юридик ва 
жисмоний шахслар товарлари ва хизматларини бошқа юридик ва жисмоний 

---

195
шахсларнинг шу турдаги товарларидан фарқлаш учун хизмат қиладиган, 
белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилган белгилардир. (Ўзбекистон 
Республикасининг 30.08.2001 йилги «Товар белгилари, хизмат кўрсатиш 
белгилари ва товар келиб чиққан жой номлари тўғрисида» Қонуни).
б) фирма номи — юридик шахс бўлган тижорат ташкилотининг 
индивидуал номи бўлиб, унга доир мутлақ ҳуқуқ юридик шахс давлат 
рўйхатидан ўтказилган вақтда юзага келади (Ўзбекистон Республикасининг 
18.09.2006 йилги «Фирма номлари тўғрисида»ги Қонуни). Агар корхонани 
сотиш шартномасида бошқача тартиб назарда тутилмаган бўлса, бу 
ҳуқуқлар сотиб олувчига ўтади.
3. Корхона сотувчиси тегишли фаолият билан шуғулланиши учун 
берилган лицензия асосида олган ҳуқуқларини сотиб олувчига бера олмайди. 
Давлат лицензияси асосида олинган ҳуқуқ сотувчининг шахси билан 
боғлиқ бўлиб, унинг фуқаролик ҳуқуқий лаёқатининг таркибий қисми 
ҳисобланади. Шунинг учун, сотилаётган корхона лицензияланган фаолият 
билан шуғулланишга мўлжалланган бўлса ҳам, бундай ҳуқуқлар сотиб 
олувчига ўтмайди. Сотиб олувчига фақат шу фаолиятдан келиб чиққан 
сотувчининг учинчи шахслар олдида мажбуриятлари ўтиши мумкин. Бироқ, 
тегишли лицензияга эга бўлмаган сотиб олувчи бундай мажбуриятни бажара 
олмаслик ҳолатида эмаслигини ҳисобга олиб, ФК сотувчи ва сотиб олув-
чининг ушбу мажбуриятлар бўйича солидар жавобгарлигини кредиторлар 
ҳуқуқларининг қўшимча кафолати сифатида белгилайди.