Ўзбекистон Республикаси адлия вазирлиги Тошкент Давлат юридик институти

5-§. Жиноят содир қилиш жойи, вақти, усули воситаси,
шароити ва бу белгиларнинг аҳамияти
Жиноят содир қилиш жойи, вақти, усули, воситаси, шароити жиноят таркибининг факльтатив белгилари бўлсада айрим жиноят таркиби объектив томони белгилари сифатида жиноят ҳуқуқида муҳим жиноят-ҳуқуқий аҳамиятга эгадир. Тергов органлари ходимлари содир этилган жиноятни тўғри квалификация қилиш ва жавобгарликка тортиш учун тақдим қилишда жиноят объектив томонининг белгилари ҳисобланган бу белгиларни тўғри ва батафсил аниқлашлари керак.
Бундан олдинги параграфда жиноий оқибат ва сабабий боғланишни жиноят таркиби объектив томонининг факультатив белгилари дедик. Аммо уларни ушбу параграфда баён қилинадиган объектив томони факультатив белгиларидан алоҳида ажртиб олиб баён қилдик. Бунинг боиси шундаки, жиноий оқибат ва сабабий боғланиш моддий таркибли барча жиноятлар объектив томонининг зарурий белгилари доирасига кирган бўлса, жиноят жойи, вақти, усули, воситаси, шароити айрим моддий жиноятларнинг ҳам, айрим формал жиноятларнинг ҳам объектив томонининг зарурий белгиси сифатида жиноят таркиби доирасидаги белгилар таркибига киритилган. Бу белгилар жиноят қонуни нормаси диспозициясида кўрсатилган бўлсагина ўша норма жиноят таркиби объектив томонининг зарурий белгиси ҳисобланади.
Жиноят содир қилиш жойи. ЖК Махсус қисми нормаси диспозициясида кўрсатилган бўлсагина ўша жиноят таркиби объектив томонининг зарурий белгиси ҳисобланади.
Жиноят содир қилиш жойини кенг маънода олганда мамлакатнинг чегараси билан белгиланган қуруқлик, сув ва ҳаво ҳавзаси назарда тутилади. Шу нуқтаи назардан олганда Ўзбекистон жиноят қонуни билан жавобгарликка тортиладиган ҳудуд, шунингдек, бирон-бир давлатнинг ҳудуди ҳисобланмайдиган очиқ денгизларда ёки Ўзбекистон фуқаросининг хориж давлатлари ҳудудида содир қилган жиноят учун жавобгарликни белгилашда муҳимдир.
Аммо жиноят содир қилиш жойи ЖК Махсус қисмида муайян жой қилмишни квалификация қилишда зарурий шарт сифатида назарда тутилган бўлса, ўша модданинг жиноят таркиби объектив томони белгилари доирасига киради. Масалан, ЖК 114-моддасида даволаш муассасаларидан ташқари жойларда ёки тиббий нуқтаи назардан мумкин бўлмаган ҳолда сунъий равишда ҳомила тушириш; 164-моддаси (босқинчилик) 3-қисмининг «в» бандида уй-жойга, омборхона ёки бошқа биноларга Ҳозирқонуний равишда кирган ҳолда босқинчилик қилиш, худди шундай нормалар 166-модданинг 3-қисми «б» бандида (талончилик); 169-модданинг (ўғрилик) 2-қисми «г» бандида назарда тутилган ва ҳоказолар.