Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

М

ПБ

Т

=

 

Bu yerda: 

T – pul multiplikatori;  

 

PB = MO + VR 

 

PB – pul bazasi (Markaziy bank aktivi); 

MO – banklardan tashqari ochiq bozorda muomaladagi pul 

mablag‘lari; 

BR – bank zaxiralari; 

M = MO + D 

M – jami pul massasi; 

D – omonatlar. 

Agar pul multiplikatorining miqdori hisoblab chiqilsa, pul bazasi 

o‘zgarganida pul massasi qancha o‘zgarishini aniqlash imkoni tug‘iladi. 

Boshqacha qilib aytganda, agar pul bazasining va multiplikatorning o‘z-

garishlari ma’lum bo‘lsa, jami pul massasi va uning agregatlarini basho-

ratlash imkoniyati vujudga keladi. 

Hozirgi iqtisodiyotda zaxira pullar (VR)ning o‘zgarishi bilan pul 

multiplikatori (m) o‘rtasida kuchli teskari aloqa mavjud. Masalan, ochiq 

bozorda muomaladagi naqd pullarni ko‘paytirishga (ya’ni, pul bazasi 

hajmini o‘stirishga) qaratilgan operatsiya ko‘pchilik hollarda bir qator 

asosiy foiz stavkalarining o‘zgarishiga olib keladi. Bu esa, o‘z navba-

tida: