Va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi

 

 

 

 

Tayanch so‘z va iboralar: marosim folklori, mavsumiy marosimlar, oilaviy 

marosimlar,  janr,  tur,  navro‘z,  bayram,  lirik  qo‘shiq,  terma,  mehnat  qo‘shiqlari, 

yor-yor, kelin salom, o‘lan, ramz, o‘xshatish, obraz,struktural poetika. 

4.1.  Marosim folklorida mavsumiy marosimlarning o‘rni va badiiyati. 

Marosim  folklorining  janrlar  tarkibini,  ularning  marosim  tizimidagi  o‘rni  va 

vazifasini aniqlash, mavsumiy marosimlar, xususan Navro‘z bayrami, Boychechak 

marosimi  bilan  bog‘liq  folklor  namunalarining  genezisi  va  badiiy  xususiyatlarini 

ochish marosim tizimi va folklorining mazmunini anglashda, tadqiq etishda muhim 

ahamiyatga  ega.  Xalq  lirikasining  marosimdan  ajralgan  janrlari  evolyusiyasi  va 

o‘ziga xos namayon bo‘lish yo‘llari bu janrlarni qiyosan tadqiq etish orqali amalga 

oshadi.  Marosim  folklor  va  xalq  lirikasi  badiiyatini  o‘ganish  folklorning  tayanch 

janrlari  tarixini  anglash,  mazmun-mohiyatini  ochishda  o‘ta  muhimdir.  Marosim 

folklori  va  uning  ikki  qismi  –  mavsumiy  marosm  va  oilaviy  marosimlar  folklori 

har bir xalqning o‘zligini namayon etuvchi tayanch manba, asoslardan hisoblanadi. 

O‘zbek xalqining mavsumiy va oilaviy marosimlari tizimi hamda folklorida uning 

olamni  anglash,  unda  insonning  o‘rni  va  vazifasini  belilash  bilan  bog‘lik 

dunyoqarashlari aks etgan. Xalqning barcha hayotiy tajribalari, bilim va xulosalari 

avvalo ana shu mavsumiy, oilaviy  marosimlar tizimi va unda kuylanuvchi folklor 

namunalarida  mujassam  topgan.  Marosimlar  tizimi  izidan  borib,  kuylangan 

qo‘shiq,  aytimlardagi  ramzlar,  obrazli  ifodalarning  ma'no  qatlamlari  tadqiq  etib 

xalq  ruhiyatiga,  tafakkur  tarixiga  chuqurroq  kiramiz.  bu  xalqning  dunyo 

tamaddunidagi  munosib  o‘rnini  anglab  yetamiz.  Marosim  folklori  namunalari 

folklorning  eng  qadimiy  janrlari  sirasiga  kiradi.  Folklorshunoslikda  marosim 

folklori  janrlarini  ikki  katta  guruhga  ajratish  an'anasi  mavjud.  Bu  turlar  quyidgi 

ko‘rinishga ega : 1) mavsumiy marosimlar folklor. 2) oilaviy marosimlar folklori.

18

 

                                                           

18

 Albert Bates Lord. Epic Singers and Oral tradition. New York: Cornell University, Press, 1991 of Talts. P.96 

Reja: 

4.1. 

Marosim folklorida mavsumiy marosimlarning o‘rni va badiiyati. 

4.2. 

Navro‘z bayrami tarixi va folklorining o‘rganilishi. 

4.3. 

Oilaviy marosimlar tadqiqi va talqinlari. 

4.4. 

Xalq lirikasining o‘rganilishi, tasnifi va g‘oyaviy badiiy xususiyatlari.