Transport inshootlarini loyihalash va



Download 7,79 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/77
Sana13.01.2022
Hajmi7,79 Mb.
#358213
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   77
Bog'liq
transport inshootlarini loyihalash va qurish.

 
9.3. Chetki tayanchlar 
 
Chetki tayanchlar (“ustoylar”) ko„prikning ko„tarma bilan birlashishiga 
va  eng  chetki  oraliq  qurilmalarning  ularga  tayanishiga  mo„ljallangan. 
CHetki tayanchlarning konstruktiv shakllari turli-tumandir. 
Chetki 
tayanchlarning 
konstruksiyalarini 
shartli 
ravishda 
ko„milmaydigan 
va 
ko„miladigan 
turlarga 
bo„lish 
mumkin. 
Ko„milmaydigan  chetki  tayanchda  (rasm  9.9)  ko„tarmaning  konusi 
tayanchning  va  poydevorning  old  qirrasidan  o„tmaydi.  Chetki  tayanch 
konstruksiyasida  ferma  osti  plitasi  3,  shkafli  devor  2,  old  devor  4,  chetki 
tayanchni  yaqinlashuv  ko„tarmalari  bilan  birlashtiruvchi  konstruksiya  1, 
poydevor  5  larni  ko„rsatish  mumkin.  Ko„miladigan  chetki  tayanchlarda 
(rasm  9.10)  yo„l  ko„tarmasi  oraliq  qurilma  tomon  siljigan  holatda  bo„lib, 
bunda  daryodagi  suv  oqimi  siqiladi.  Ko„miladigan  tayanchlar  beton 
qurilma  sarfini  kamaytiradi,  lekin  ularning  qo„llanilishi  ko„prik  uzunligini 


147 
 
orttiradi.  Ko„milmaydigan  chetki  tayanchlar  kichik  ko„priklarda, 
ko„tarmaning  balandligi 
H
 

  6m  bo„lganda  ko„proq  qo„llaniladi. 
Ko„miladigan  chetki  tayanchlar  esa  o„rta  va  katta  ko„priklarda, 
ko„tarmaning  balandligi 
H
 

  6m  bo„lganda  qo„llaniladi.  Chetki  tayanch 
konstruksiyasi  bo„yicha  oxirgi  qaror  uning  turli  variantlarini  texnik-
iqtisodiy jihatdan o„zaro solishtirib qabul qilinadi. 
Temir  yo„l  ko„prigining  (yo„l  o„tkazgichining)  chetki  tayanchini 
joylashtirish va uning asosiy o„lchamlarini tanlash quyidagi ketma-ketlikda 
bajariladi.  Ko„milmaydigan  chetki  tayanchni  loyihalashda  (rasm  9.9  ga 
qarang),  qirg„oqqa  eng  yaqin  oraliq  qurilmaning  chetidan  kerakli  tirqish 
qoldiriladi va shkaf devorining vertikal chizig„i 2 o„tkaziladi.
 
Ferma  osti  plitasining  3  otmetkasi  shunday  belgilanadiki,  oraliq 
qurilma  osti  va  ferma  osti  plitasining  3  orasidagi  balandlik  tayanch 
qismlari 6 balandligiga teng bo„lsin. Chetki tayanch tokchasining kengligi 
odatda 1,2m ga teng qabul qilinadi. Shundan keyin tayanch old devorining 
vertikal chizig„i o„tkaziladi. 
 
     
 
 
 
 
Rasm 9.9. Ko„milmaydigan chetki tayanch
 
So„ngra, tayanchning chap qirrasini aniqlash uchun, ko„tarma qiyaligini A 
nuqtadan  (tayanch  old  qirrasining  grunt  bilan  kesishgan  nuqtasi)  1:1,25 
nishablikda yo„l ko„tarma sathi (YKS) orqali o„tkazilgan gorizontal chiziq 


148 
 
bilan Б nuqtada kesishgunicha davom ettiriladi. 
 
    
Rasm 9.10. Ko„miladigan chetki tayanch 
 
 YKS ni rels osti sathidan (ROS) 
ballast 
prizmasi 
balandligini 
(0,75†0,9m)  ayirish  yo„li  bilan 
aniqlash  mumkin.  Bunda,  ko„tarma 
balandligi  6m  dan  kichik  bo„lsa  – 
kichik  o„lchamlar,  6m  dan  katta 
bo„lsa  –  katta  o„lchamlar  qabul 
qilinadi. 
Б  nuqtaning  o„rnini  topib  va  bu  nuqtadan  chiziqni  chap  tomonga 
gorizontal  bo„yicha  0,75†1m  davom  ettirib  (rasm  9.9  ga  qarang)  chetki 
tayanchning orqa vertikal qirrasini topamiz. B nuqtadan konus ichiga qarab 
vertikal  yo„nalishda  1m  ga  tushamiz  (B  nuqta).  В  nuqtadan  qurish  sarfini 
kamaytirish  maqsadida  Г  nuqtagacha  4:1†5:1  nishablikda  qiya  chiziq 
o„tkazamiz. 
Ko„miladigan chetki tayanchlar ham yuqoridagiga o„xshash loyihalanadi. 
Bu holda, ko„tarma konusi qiyaligi holatini ferma osti maydonchasidan 0,5m 
dan kam bo„lmagan masofada joylashgan A nuqta belgilanadi (rasm 9.10 ga 
qarang). Ko„rsatilgan minimal masofa tayanch qismlarini ko„tarma gruntidan 
himoyalash uchun talab etiladi. 
Ko„miladigan  chetki  tayanchlarga  gruntning  bosimidan  katta  kuchlar 
ta‟sir  qiladi.  Barcha  kuchlarning  teng  ta‟sir  qiluvchisi  holatini  poydevor 
obrezi  maydonchasiga  markazlashtirish  uchun,  tayanchning  fasad  bo„yicha 
o„lchamini 0,4Н dan kam qabul qilish kerak emas. Bu talabni bajarish uchun, 
ko„miladigan  tayanchning  old  qirrasiga  3:1,  orqa  qirrasiga  8:1  nishablik 


149 
 
beriladi. Ko„miladigan chetki tayanchning so„nggi o„lchamlari hisob-kitoblar 
bajarilib  bo„lingandan  va  barcha  kuchlar  teng  ta‟sir  etuvchisining 
ekssentrisiteti hisoblangandan so„ng qabul qilinadi. 
Chetki  tayanchning  kengligi  (ko„prikning  o„qiga  ko„ndalang  o„lchami) 
qatnov qismining gabariti va eng chetki tayanch qismlari orasidagi masofaga 
bog„liq  bo„ladi.  Birinchi  yondoshishda,  bir  izli  temir  yo„l  ko„priklarining 
ko„milmaydigan  chetki  tayanchlari  uchun  bu  kenglik  330†400sm, 
ko„miladigan  chetki  tayanchlar  uchun  esa  450†500sm  kattalikda  qabul 
qilinishi mumkin. 
Hozirgi  paytda,  ko„p  hollarda  chetki  tayanchlar  yig„ma  temirbeton 
elementlardan  loyihalanadi.  Bir  sathda  aralash  qatnov  uchun  mo„ljallangan 
katta ko„prikning yig„ma chetki tayanchlari rasm 9.11 da ko„rsatilgan. Chap 
tarafdagi  ikkitasi  –  ikki  izli  temir  yo„l  ko„prigining  ko„miladigan  chetki 
tayanchidir,  o„ng  tarafdagi  engillashtirilgan  kozlovoy  chetki  tayanch  esa 
avtomobil yo„llaridagi ko„priklar uchun mo„ljallangan.

Download 7,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish