Transport inshootlarini loyihalash va

 
8.2. Zo‘riqtirilmagan armaturali egiluvchi temirbeton elementlar 
hisobi 
 
Tavrli, ikki tavrli va qutili elementlar hisoblarida elementning haqiqiy 
kesimi  to„g„ri  to„rtburchaklardan  iborat  bo„lgan  keltirilgan  kesim  bilan 
almashtiriladi. Plitaning siqilgan zonada joylashgan keltirilgan qalinligi h
f
‟
 
plitaning  vutlari  bilan  birgalikdagi  yuzasi  va  uni  almashtiradigan  to„g„ri 
to„rtburchakli plitaning yuzasi tengligidan aniqlanadi (rasm 8.7). Plitaning 
osilib  turgan  qanotlarining  uzunligi  (konsollarining  uzunligi)  6  h
f
‟
  dan  va 
to„sinlar orasidagi sof masofaning yarmidan katta bo„lmasligi kerak. 
 
 
 
 
Rasm 8.7. Ballast koritasi plitasining hisobiy 
o„lchamlari 
 
Mustahkamlikka hisoblash
. 
Bu hisoblar konstruksiyani chegaraviy yuk 
ta‟siri  ostida  buzilishdan  kafolatlaydi.  Hisoblar  chegaraviy  muvozanat 
uslubida  olib  boriladi.  Bu  usul  tashqi  yuklar  ta‟siri  ostida  element 
kesimlarida  hosil  bo„ladigan  zo„riqishlarni  chegaraviy  zo„riqishlarga 
solishtirishga asoslangan. 
Element  o„qiga  normal  (perpendikulyar)  kesimlarni  mustahkamlikka 

---

112 
 
hisobi  quyidagi  shartlarga  asoslangan:  betonning  cho„zilishga  bo„lgan 
qarshiligi  nolga  teng;  betonning  siqilgan  zonasidagi  kuchlanishlar 
betonning  markaziy  siqilishga  bo„lgan  hisobiy  qarshiligi 
R
b
  bilan 
chegaralanadi,  ya‟ni 
R
b
  qiymatidan  oshmaydi;  betondagi  siquvchi 
kuchlanishlar  epyurasi  to„g„ri  to„rtburchak  shaklida;  armaturadagi 
cho„zuvchi  va  siquvchi  kuchlanishlar  armaturaning  markaziy  siqilishga 
bo„lgan  hisobiy  qarshiligi 
R
s
  bilan  chegaralanadi,  ya‟ni 
R
s
  qiymatidan 
oshmaydi.  Ko„rsatilgan  shartlar  katta  plastik  deformatsiyalar  hosil 
bo„lganda, kesimdagi beton va armaturaning bir vaqtda buzilishini taqozo 
qiladi.  
Cho„zilgan  zonada  joylashgan  armaturaning  taxminiy  yuzasini 
quyidagi formula orqali topish mumkin: 


.
5
,
0
,
0
s
f
s
R
h
h
M
A


 
Bu yerda birinchi yaqinlashishda siqilgan zonaning balandligi plitaning 
balandligiga teng qabul qilinadi. Undan keyin esa armatura sterjenlarining 
soni,  diametri  va  joylashishi  aniqlanadi.  Siqilgan  zonaning  qovurg„ada 
joylashishi  umumiyroq  holat  hisoblanadi  (rasm  8.8).  Siqilgan  zona 
balandligi  barcha  kuchlarning  gorizontal  o„qqa  proeksiyasi  yig„indisining 
nolga tengligi shartidan aniqlanadi: 


.
'
'
'
b
b
f
f
b
s
sc
s
s
R
h
b
b
R
A
R
A
R
x




  
 
 
   (8.1) 
Agar 
𝑥 ≥ 𝑕
𝑠
′
 
bo„lsa  (chegaraviy  moment  cho„zilgan  armatura 
markaziga  nisbatan  hisoblangan),  kesimning  mustahkamligi  quyidagi 
shartdan aniqlanadi: 



 



.
5
,
0
5
,
0
'
0
'
'
0
'
'
0
s
s