Toshkent kimyo-texnologiya instituti

1-guruh uchun topshiriq. 
№ 
Topshiriqlar 
Bilaman  
Bilmoqch
iman  
Bildim  
. 
Mustaqil ta’limning 
nazariy asoslarini sharhlang
 
 
 
. 
Integratsion 
yondashuvning mohiyatini 
izohlang 
 
 
 
. 
Pedagogik va maxsus 
fanlar aloqadorligiga oid 
mavzu rejasini tuzing 
 
 
 
. 
Mustaqil ta’limni 
kasbiy o‘z-o‘zini 
tarbiyalashdagi mavqeni 
asoslang 
 
 
 
 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
256
 
  YOzma topshiriqlarni talaba og‘zaki javoblarda bayon etadi. Bunday interfaol 
metodlardan  zanjir  metodi  asosida  o‘qituvchi  javoblar  ketma-ketligi  tartibida 
yakuniy fikrni bildirishi mumkin. Keyingi bosqichlarda aqliy hujum, debat, 6x6x6 
metodlaridan foydalaniladi.  
  Mustaqil  ta’lim  rejasiga  muvofiq  o‘qituvchi  talabaga  nazorat  topshiriqlarini 
bosqichli  ravishda  berib  bormog‘i,  bunda  birdaniga  murakkab  topshiriqni  emas,  
talabani  o‘zlashtirish  darajasiga  muvofiq  osondan  murakkabga  tomon  borish 
prinsipida amalga oshmog‘i lozim. Bu erda oddiy arifmetikaga amal qilgan holda, 
ya’ni,  «o‘rta»,  «yaxshi»  va  «a’lo»  o‘zlashtiruvchilarni  mikroguruhlarga  to‘g‘ri 
taqsimlab,  topshiriqlarni  asta-sekin  murakkablashtirib  an’anaviy  metodlardan 
interfaol metodlarga o‘tish tartibida o‘zlashtirish sur’atini ko‘tarish talab etiladi. 
  Talabadagi  mustaqil  fikr  dastlab  mikroguruh  doirasida  shakllanib,  so‘ng 
jamoa hukmiga havola etiladi 
                                                                                                     
 
 
           3-jadval. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мустақил таълим ва унинг методикаси 
Ўқитувчи 
Муносабат ва метолар 
Талабалар 
Мустақил таълим режа- 
дастурини босқичли ҳамда 
аста-секин мураккаблаш-тириб 
бориш (тизимли ёндашув) 
Субъект-объект анъ-
анавий ҳамда интерфаол 
Мустақил таълим кўникма 
ва малакаларининг шакл-
ланиши 
Субъект- субъект 
интерфаол
 
Ўқув адабиётлар билан 
ишлаш, янги ахборот-
ларни тўплаш, ўрганиш 
билан боғлиқ кўникмалар 
Субъект- субъект 
интерфаол
 
Субъект- субъект 
интерфаол
 
Педагогик ва ишлаб 
чиқариш амалиёти, таҳ-
лил, синтез ва умумлаш-
тиришга оид  кўникмалар 
Битирув малакавий ишлар, 
магистирлик диссерта-
циялари, илмий-амалий 
тавсиялар 
Репродуктив даражадаги 
мустақил ишлар 
Маҳсулли даражадаги 
мустақил ишлар 
Ижодий ишлар 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
257
 
Talabalarning  mustaqil  o‘rganadigan  mavzulari  dastur  rejasida  ko‘rsatilgan 
ma’ruza, seminar va amaliy mashg‘ulotlarini bevosita takrorlamagan holda, alohida 
axborot  manbalariga  asoslanib  har  bir  mavzuni  chuqur  o‘rganib,  tahlil  etishga 
qaratilmog‘i lozim. 
O‘qituvchi  talaba  tomonidan  bajarilayotgan    mustaqil  ishga  aralashmagan 
holda,  faqat  yo‘naltiruvchi  vazifani  bajaradi.  Jadvalda  ko‘rsatilganidek,  o‘qituvchi 
va  talaba  munosabati  «subekt-subekt»  munosabatiga  asoslangan  bo‘lib,  mustaqil 
ta’lim  metodikasiga  muvofiq  reprduktiv  darajadagi  topshiriqlardan  to  ijodiy 
texnologik  xarakterdagi  topshiriqlar,  ijodiy  ishlar  darajasiga  olib  chiqiladi. 
Talabadagi  oddiy  ko‘nikmalar  barqaror  bilim  va  ilmiy-amaliy  tafakkur  darajasida 
ifodalanadi. Buni biz mustaqil ta’limning shakllarida ko‘rishimiz mumkin. 
Mustaqil  ta’limni  dars,  seminar,  laboratoriya  mashg‘ulotlari,  pedagogik  va 
ishlab  chiqarish  amaliyoti  jarayonida  amal  qilishining  o‘ziga  xos  xususiyatlari 
haqida  to‘xtalib  o‘tildi.    Mustaqil  ta’lim  qaysi  shaklda  bajarilishidan  qat’iy  nazar, 
talaba  shaxsida  bilim,  ko‘nikma  va  malakalarni  takomillashtirishga  xizmat  qiladi. 
Talabaga  bo‘lajak  mutaxssis  sifatida  erkin  fikrlash,  kasbiy  o‘z-o‘zini  tarbyalashi 
asosida ijtimoiy faol malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashga qaratilgan. 
Ta’lim sifatini boshqarish asosan informatsion texnologiyalar asosida o‘qitish 
jarayonini tashkil etish va samarali pedagogik faoliyat uchun sharoitlar yaratishga 
yo‘naltirish kerak Informatsion texnologiyalarni qo‘llash sharoitida o‘qituvchi 
faoliyati o‘zgaradi. Bu esa o‘qituvchining yangi pedagogik muhitda yangi o‘qitish 
vositalarini qo‘llab, o‘quvchilarga tayyor bilimlarni berish emas, balki ularga 
yangi bilimlarni mustaqil izlash va topish ko‘nikmalarini shakllantirishdan 
iboratdir. Kompyuter texnikasining qo‘llanilishi an’anaviy o‘qitish falsafasini 
o‘zgartiradi, ya’ni o‘quv jarayonida 3 chi ishtirokchi, kompyuter ishtirok etadi. 
An’anaviy o‘qitish texnologiyasiga o‘rgangan pedagoglar kompyuterli o‘qitishning 
ahamiyati va afzalliklarini ham sezmayaptilar. Ular uchun ta’lim jarayonida 
kompyuterlar paydo bo‘lishi qiyinchilik tug‘dirayapti. SHuning uchun ham 
kompyuterli o‘qitish texnologiyalarini .o‘llash uchun birinchi navbatda pedagog 
o‘.ituvchilarning kompyuter bilan ishlash malakalarini oshirish, ularda 
informatsion madaniyatni shakllantirishni talab etadi. texnologiyalarini qo‘llash 
uchun birinchi navbatda pedagog o‘qituvchilarning kompyuter bilan ishlash 
malakalarini oshirish, ularda informatsion madaniyatni shakllantirishni talab etadi. 
Demak, zamonaviy informatsion va o‘.itish texnologiyalari birgalikda 
.o‘llanilganda ta’lim samaradorligini oshirishga maksimal erishish mumkin. SHu 
o‘rinda shuni ta’kidlash joizki zamonaviy ta’lim sharoitida elektron ta’lim 
resurslaridan foydalanish muhim a.amiyatga ega.  
Mustaqil ta’limning zamonaviy shakllaridan biri masofaviy ta’lim bo‘lib, bu 
shartli ravishda kontaktli va kontaktsiz turlarga bo‘linadi.  Masofadan o’qitish 
(Distansionnoe obuchenie, Distance learning) - o’quv arayoni zamonaviy axborot 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
258
 
va telekommunikatsion texnologiyalarlar yordamida tashkil etilib, o’qituvchi va 
o’quvchi orasidagi masofa va munosabat e’tiborga olinmaydigan o’qitish. 
Masofadan o’qitish kurslari (Kursы distansionnogo obrazovaniya, Distance 
education course) - tartiblangan o’quv dasturi, ko’zlangan maqsad, egallanilishi 
kerak bo’lgan bilim, malaka, ko’nikmalar aniq belgilab qo’yilgan o’quv kursi. 
Kurslar axborot va kommunikatsion vositalar yordamida va malakali o’qituvchilar 
yordamida tashkillashtiriladi. Masofadan o’qitishning pedagogik texnologiyalari 
(Pedagogicheskie texnologii distatsionnogo obucheniya, Pedagogical technologies 
of distance learning) - o’qitishning usul va uslublari majmuasi bo’lib, o’quv-
tarbiyaviy jarayonni amalga oshirish masofadan tashkil etiladi. Mustaqil ta’limning 
kontaktli shakli masofadan turib, interfaol metodlar tatbiqi asosida seminar-
trening,  amaliyotga  oid  mashg‘ulotlar,  davra  suhbatlari,  muammoli  mavzu 
yuzasidan  mashg‘ulotlar  va  anjumanlar  ko‘rinishida  amal  qiladi.  Kontaktsiz  turi 
asosan  internet  orqali  ta’lim  bo‘lib,  uning  imkoniyatlaridan  samarali  foydalanish  
yo‘l-yo‘riqlari  kiradi.  Bu  jarayonda  talaba  o‘zining  bilmi  va  yozuv  malakalrini 
oshirib boradi. Istalgan tilda o‘qish va ma’lumot olish shart-sharoitlarga ega bo‘ladi. 
Elektron ta’lim resurslari (elektron darslik, elektron o‘.uv .o‘llanma, 
multimedialar, vositalar, elektron ma’lumotnomalar va .okazo) bilan ta’lim 
jarayonini ta’minlash or.ali kompyuterli o‘.itish texnologiyalari .hamda mustaqil 
ta’limni to‘la amalga oshirish mumkin.