Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Uslubiy ko’rsatmalar
Ovqat toksikoinfeksiyalari. 
Tekshirish uchun material: kasal najasi, qusug’i, me’da 
chayindisi va infeksiya manbai bo’lgan ovqat mahsulotlari qoldiqlari. 

---

156 
Bakteriologik tekshiruv. 
Material salmonella, shigella hamda esherixiyalarning sof 
kulturasini olish uchun tekshirilayotgan material differensial-diagnostik oziqli muhitlarga (Endo, 
Ploskireva va boshqalar) ekiladi. Proteyni ajratib olish uchun esa “Shukevich” usulidan 
foydalaniladi. Ekmalar 20—24 soat 37°S li termostatda ushlab turilgan-dan keyin, differensial 
muhitli kosachalarda bakteriyalarning kultural, tinktorial xususiyatlari, qiyalantirilgan oziqli 
agardagi protey uchun xarakterli «o’rmalab» o’sishi asosida xulosa chiqariladi. Taxmin qilingan 
mikrob koloniyalar sof kulturasini olish uchun qiyalantirilgan (Ressel, Kliger) GP agarga ekiladi 
va shu bilan bir vaqtda buyum oynachasida agglyutinasiya reaksiyasi qo’yiladi. Qolgan 
bosqichlari qaysi qo’zg’atuvchi ajratib olinganligiga bog’liq bo’lib bioximik, antigen va boshqa 
xususiyatlari bo’yicha identifikasiya qilinadi. Masalan, ovqat toksikoinfeksiyalarini salmonellalar 
keltirib chiqargan bo’lsa, ajratib olingan (25 mashg’ulotga qaralsin) salmonellalar sof kulturasi 
qaysi serovarlarga mansub ekanligini aniqlash uchun seroidentifikasiya qilinadi. Avval 
polivalentli guruhga mansub qon zardoblar bilan va monoreseptorli O zardoblar, so’ng N 
zardoblarning 1 chi va 2 chi fazalari bilan aniqlanadi. Olingan natijalar asosida salmonellalarning 
sof kulturalari bilan ma’lum monoreseptor zardoblar yordamida probirkalarda agglyutinasiya 
reaksiyasi qo’yiladi va kultura ekilgan «ola-chipor» qatorlar natijalari bilan jamlab ko’riladi va 
yakuniy xulosa va javob beriladi. Bemor organizmidan va ovqat mahsulotidan salmonellalarning 
aynan bir xil serovari ajratib olinsa, ovqat toksikoinfeksiyasi va kasallik manbai to’g’risida 
yakuniy xulosani chiqarish mumkin. Bir qator salmonellalarning muhim biokimyoviy belgilari va 
antigenlik tuzilishi -jadvalda keltirilgan. 
Agar, kondensat suvli, qiyalantirilgan agarga (“Shukevich” usulida) material ekilganda 
kulturaning o’rmalab o’sishi kuzatilsa, undan qovuzloq bilan harakatchanlikni aniqlash uchun 
«ezilgan» tomchi preparati va surtma tayyorlanadi. Surtma Gram usuli bilan bo’yaladi va 
mikroskop ostida ko’riladi.