Сийдик ва жинсий аъзолари усмасининг метастазларини радиоизотоп диагностикаси.
Сийдик ва жинсий аъзолари хавфли усма метастазларининг радиоизотоп ташхисини онкоурологияда асосий ахамиятга эга. Бошка текшириш усулларига караганда, бу радиоизотоп, усул ёрдамида метастазларни уртача 4-7 ой олдин аниклаш мумкин. Бу усулларнинг негизи, меченланган бирикмани, метастатик жойларнинг (скелет) фаол ютишига ва юкорилашган (мия) булимларида ёки препаратларнинг концентрациясининг озайиши (упка), хамда тукималарнинг (жигар) функционал фаоллигининг пасайган жойларида препаратнинг йигилишига асосланган. Лимфа окимининг бузилишини курсатган сцинтиграфик белгилар, лимфа тугунларида усмаларнинг метастазларининг борлигини аниклашда кулланилади (тугри булмаган лимфосцинтиграфия) (33-расм), пастки ковак венанинг веноз коллекторларидан нишонланган бирикмаларнинг кийинчилик билан утиши-усмалар тромбасининг диагностикасида ишлатилади ( тугри булмаган радиоизотоп пастки веноковография).
33-расм. Лимфосцинтиграфия. Одатдаги куриниш.
Радиоиммунологик текшириш усуллари.
Бу усулларни асосий бажариш негизларидан иммунологик антиген-антитело реакцияси булиб, булар учун махсус реагентлар туплами кулланилиб, уларнинг хар бири текширилаётган моддани жуда аник топаоладиган ва сузувчан булади. Радиоиммунологик усулларнинг ижобий томони шундан иборатки, текширилаётган моддаларнинг таркибини кон ва сийдикнинг оз кисмидан аниклаш умкин. Радиоактив тупламларни текширишда куллаш, юкори даражада аник натижалар олишга имкон беради.Бунда асосан шундай биологик фаол моддалар текшириладки, уларниоддий биохимик усуллар билан топиб булмайди.
Радиоизотоп текшириш усулларининг яна кулай томни шундан иборатки, бу усул учун нурланиши жуда паст булиб, рентгенологик текширишга караганда юз марта озрокдир. Шунинг учун операциядан кейинги даврида ва тезлик билан ташхис куйишда хамда зарурати булганда беморнинг хар кандай холатида бир неча марта текшириш мумкин.
Ультратовуш текшириш усулари.
Кейинги йилларда урология амалиётида ультратовуш ташхиси (эхография) усуллари куллана бошланди. Улар радиоэлектрон асбоблар ёрдамида тукима ва аъзоларнинг чегарасидан кайтган узининг акустик паметрлари (уларда ультратовуш тулкинларининг таркалиш тезлиги, кайтариш ва ютилиш коэффиценти билан) фарк киладиган товушларнинг ёзилишига асосланган.
Бир неча ультратовуш диагностик асбоблар яратилиб, улар ёрдамида бир ва икки улчамли эхографияларни бажариш мумкин.
Нурланувчи харакат килмаган холатида бир улчамли эхография килиниб, тукималар тузилишига нисбатан бир хил булган ва бир хил чукурликда жойлашган хар хил амплитудада кайтарилган товушлардан ахборотлар олинади. Кайтарилган ультратовуш импульс амплитудаларида ва чизиклар давомидаги узгаришлар патологик зурайишларнинг борлигига гувох булади. Датчигининг бориб-кайтаётган харакатларида (икки улчамли эхография), электрон нурланиш трубка экранида, текширилаётган тананинг жойида ёки аъзода унинг кесилган тасвирлари худди ёруг догларга ухшаб куринади. Эхографик суратлар фотоплёнкага ёки фотокогозга хужжатлаштирилади. Шундай килиб эхография аъзоларининг катта кичиклигини, кайси чукурликда жойлашишини, одатда аъзо ва тукималарнинг бир-бирига нисбатан туришини хамда туриш жойини хажмини ва патологик узгаришларининг тузилиш суратларини хужжатлаштирилади. (34-расм).
34-расм. Ультратовуш сканограммалар (эхограммалар).
А-одатдаги буйракнинг тасиври (узунасига кесими).
Б-одатдаги ковукнинг тасвири (кундаланг кесими).
Do'stlaringiz bilan baham: |