“tasdiqlayman” Tabiiy fanlar fakulteti dekani

Poliamfolitlar sintezi (PVX) 

Poliamfolitlar  polimerlar  ishlatilish  doirasining  kengaytiragan  kompleks 

xususiyatlarga  ega.  Ularning  olishning  keng  tarqalgan  usullardan  biri  sintetik 

polimerlar  ishlab  chiqarish  sanoatidagi  polimerlanishning  xos  reaksiyalaridir. 

Quyida  polivinilxlorid(PVX)  ning  turli  reaktivlar  bilan  modifikatsiyalarini  tadbiq 

qilish  natijalari  keltirilgan.  Bu  reagentlar:  aminosirka  kislota,  amino  kapron 

kislotasi, para va meta amino benzoy kislotasi va amino salisilkislotasidir. 

Nazariy  jihatdan  olib  qaralganda  olingan  maxsulotlar  korboksil  guruhlar 

tutgan,  asosan  ikkilamchi  amino  va  xususiy  uchlamchi  amino  guruh  tutgan  bir-

biriga birikkan tuzilishga ega. Olingan polimerlar sxemasini quyidagicha tasavvur 

qilish mumkin: 

 

---

62 

 

(-CH2-CH-)n-m-z(-CH2-CH-)m-(-CH2-CH-)z

Cl

NH

R

COOH

N

R

(-CH-CH

2

-)z

COOH

 

Ushbu  tuzilish  IQ-spektri  tasvirlari  va  potensiametrik  titrlash  orqali  isbotlangan. 

Sig’imlar  almashinish  davomiyligi  (SAD)  hisoblanganda  maxsus  sharoitlarda 

olingan  polimerlar  ko’rsatkichlari  aminoguruh  hamda  korboksil  guruh  orasidagi 

bo’g’inga (asosga) bog’liq va u quyidagicha kamayib boradi.  

CH

2

>(CH

2

)

5

>n-C

6

H

4

>m-C

6

H

4

. 

Bundan  tashqari  sig’imlar  almashinish  davomiyligi  (SAD)  polimerlar 

olinishida xaroratning reaksiya unumiga aniqlangan va maksimal 140-150°C gacha 

ko’tarilishi  aniqlangan.  Haroratning  150°C  darajadan  ortirish  modifikatsion 

reaksiya  maxsuldorligining  kamayishi  bilan  bog’liq.  Bu  xolatni  PVX  ning 

polimerlik  destruksiyasi,  150°C  darajadan  yuqori  xaroratdan  qizdirilgandagi 

o’zgarishi bilan qiyoslash mumkin. 

Suv,  suv  –  etilspirti,  suv-glitserin  tizimlashda  modifikatsion  reaksiya 

o’tkazilganda  erituvchining  suv  bilan  ta’sirlashmasligi  modifikatsion  reaksiyaga 

sezilarsiz  ta’sir  ko’rsatishi  aniqlangan.  Bundan  tashqari  reaksiya  o’tkaziladigan 

vannaning moduli I:J=1:1,5 xolatda ekanligi aniqlangan. Vaqtning ta’siri reaksiya 

modifikatsiyasiga  6  soat  ijobiy  ta’sir  etib  maxsuldorligini  oshiradi.  Lekin  undan 

ortiq  vaqt  ta’siri  deyarli  maxsuldorlikni  oshirmaydi  balki  jarayonning 

qiyinlashishiga olib keladi. 

Korboksilguruh  tutgan  polimerlar  sintezi  bilan  shug’ullanuvchi  ilmiy 

markazlar natijalariga ko’ra ishlab chiqarilgan yangi polimer maxsulotlar suvning 

qattiqligini  yumshatish,  sanoat  texnalogiya  suvlarini  Ca

+2 

va  Mg

+2 

ionlaridan  va 

parchalanishi qiyin bo’lgan organic birikmalardan tozalashda ishlatilishi mumkin.