Talaba huquqi va vazifasi

KO’MIR KONLARINI QAZIB OLISH.
Reja:

1. 
   O’zbekiston ko’mir tarmog’ining tarixi.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasida ko’mir sanoatining istiqbollari.
   

Darsning maqsadi: talabalarga ko’mir konlarini qazib olish tarixi vausullariga oid nazariy bilimlar berish va ularni amaliyotda qo’llay olish ko’nikmalarini hosil qilish.

O’zbekiston ko’mir tarmog’ining tarixi

O’rta Osiyoda Ikkinchi jahon urushi boshlanishdan oldin ochilgan Angren ko’mir konining sanoat o’zlashtirishining boshlanishi O’zbekistonning ko’mir tarmog’ining barpo etilishi bilan belgilandi.

Ko’mir konining ishlatilishi 1940-1943 yillari oltita shahtaning yyyyer osti usuli bilan qazib olinishidan boshlangan. Ko’mir konining qurilishi 1941 yili boshlangan. Kon qazish texnikasi sifatida takomillashtirilmagan va kam ishlab chiqarish quvvatiga ega bo’lgan, temir yo’lda harakatlanadigan cho’michi sig’ishi 1-1,25 m³ bo’lgan “Marion” (AQSH) firmali bug’li ekskavatorlar qo’llanilgan.

1948 yilda “Angrenko’mir koni” ishlatilishga topshirilgan va bu sana O’zbekiston ko’mir sanoatining rivojlanishining boshlanishi deb hisoblanadi, chunki ko’mir koni nafaqat respublikaning balki butun O’rta Osiyoning asosiy va eng katta ko’mir qazish korxonasi hisoblanadi. Shu yilning o’zidayoq 9-sonli shaxta ishga tushirilgan. Ko’mir koni ishga tushirilgan vaqtdan beri 130 mln tonnadan ortiq ko’mir bergan, 30 mln tonnasi 9-sonli shaxtasida qazib olingan.

1994 yildan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 271-sonli “O’zbekiston Respublikasi ko’mir sanoati boshqarmasining tizimini takomillashtirish choralari to’g’risida”gi qarorining qabul qilinishi bilan ko’mir sanoatida islohotlar boshlangan, ushbu qarorda ko’mir korxonalarning bosqichli qazib olish mexanizmi va tartibi tasdiqlangan.

O’zbekiston 1900 mln tonna miqdorda topib olingan ko’mir zahiralariga ega, shu jumladan qo’ng’ir ko’mir – 1853 mln. tonna, tosh ko’mir – 47 mln. tonna. Prognoz resurslari 5,7 mlrd. tonnadan oshiq ko’mirni tashkil etadi. Tosh ko’mirning katta zahiralari janubiy tumanlarda – Surhondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida to’plangan. Xozirgi vaqtda ko’mir qazish ishlari 3 ta ko’mir konlarida olib borilmoqda: Angren qo’ng’ir ko’mirining ko’mir konida, Shargun’ va Boysun tosh ko’mirning ko’mir konlarida.