Strategik menejment

  1.  Sog’liqni saqlash tizimi xarajatlarini moliyalashtirish manbalari 

 

Ma’lumki, tibbiy xizmatlar ancha qimmat turadigan ne’mat bo’lib, har bir kishi 

o’z  hayoti  davomida  iste’mol  qilishi  mumkin  bo’lgan  tibbiy  xizmatga  haq  to’lash 

uchun qancha mablag’ yig’ib qo’yish lozimligini avvaldan bilmaydi. Lekin bir guruh 

fuqarolar  birlashib,  yoki  butun  bir  jamiyat  bu  maqsadga  mo’ljallangan  mablag’ni 

jamg’arishi mumkin.  

Shu munosabat bilan sog’liqni saqlash tizimini aralash moliyalashtirish shakliga 

o’tish masalasi islohotlarning markazida turgan masala sifatida qaralishi mumkin. 

Ma’lumki,  tibbiy  xizmatlar  bir  qator  o’ziga  xos  hususiyatlarga  ega.  Bular 

quyidagilar:  



Tibbiy xizmatlarning ko’pchiligi ijtimoiy ne’mat xisoblanadi, shuningdek, ular 

“tashqi effekt” hususiyatiga ega; 



Tibbiy xizmatlarga bo’lgan ehtiyoj hamda ularning oqibatlari doimo noaniqlik 

bilan bog’liq;  



 Informatsion asimmetriyaning mavjudligi. 

 

Mana shu o’ziga xosliklarning mavjudligi davlatning sog’liqni saqlash tizimiga 

aralashuvini taqozo qiladi.  

Davlatning  sog’liqni  saqlash  sohasidagi  majburiyatlari  sifatida  quyidagilarni 

aytib o’tish lozim (...-chizma): 



Davlat daromadlari shakllanishining barqarorligini ta’minlash orqali sog’liqni 

saqlash  sektori  uchun  resurslarning  mamlakat  miqyosida  safarbar  etilishini 

ta’minlash; 



Turli mulk shakllaridagi tibbiyot muassasalari faoliyatining me’yoriy-huquhiy 

bazasini yaratish; 

---

144 



Aholiga  davlat  tomonidan  kafolatlangan  bazaviy  tibbiy  xizmatlar  paketiga 

kirgan  asosiy  tibbiy  xizmatlarni  taqdim  etish  va  ularni  moliyalashtirish  yuzasidan 

javobgarlik; 



Tibbiy  xizmatlarning  sifat  standartlarini  joriy  qilish  va  ularga  rioya  etilishini 

nazorat qilish; 



Ijtimoiy  jihatdan  himoyaga  muhtoj  aholi  qatlamlariga  tibbiy  xizmatlar 

ko’rsatish va ularni moliyalash va sh.k. 

 

Jahon  tajribasidan  shuni  kuzatish  mumkinki,  tibbiy  xizmatlarni  moliyalash 

xarajatlari  bir  qancha  manbalardan  qoplanishi  mumkin,  ya’ni  sog’liqni  saqlash 

sektorini moliyalashtirishning asosiy manbalari quyidagilar: 

 Davlat budjeti 

 Majburiy ijtimoiy (tibbiy) sug’urta 

 Xususiy tibbiy sug’urta 

 To’g’ridan-to’g’ri  to’lovlar  (iste’molchilarning  tibbiy  xizmatlarni  sotib 

olishdagi xarajatlari) 

Moliyalashtirishning  har  bir  manbasi  o’ziga  xos  xususiyatlarga  ega,  jumladan 

(...-chizma): 

1.  Davlat budjeti: 



  Budjetdan  moliyalashtirish  tibbiyot  muassasalarining  ishlab  chiqarish 

quvvatlari asosida amalga oshiriladi; 



 

Ijtimoiy adolat ta’minlanadi; 



  Barcha aholi uchun bir xil hajmdagi xizmatlar kafolatlanadi; 



  Boshqarish va nazorat qilish uchun nisbatan oddiy va arzon; 



  Moliyalashtirish tizimi maqbul va qulay. 

2.  Majburiy ijtimoiy (tibbiy) sug’urta: 



 

Ijtimoiy adolatning ta’minlanishi; 



  Barcha aholi uchun bir xil hajmdagi xizmatlarning kafolatlanishi; 



 

Mablag’larni to’plash va mijozlarni himoya qilish uchun xarajatlarning ortib 

borishi; 



  Ish beruvchilar tomonidan norozilik kelib chiqishining mumkinligi. 

3.  Xususiy tibbiy sug’urta: 



 

ajratmalarning  aksariyat  hollarda  iste’molchilarning  to’lash  qobiliyatiga 

emas, ularning ehtiyojiga bog’liqligi; 



  tabaqalashgan tibbiy yordam dasturlarining amal qilishi; 



  xarajatlar hajmining oshib borishi; 



 

butun  sog’liqni  saqlash  tizimini  qo’llab-quvvatlash  uchun  mablag’larning 

etarli emasligi; 

---

145