Samarqand davlat tibbiyot instituti

 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
141 
3. Immunoserologik kuzatuv texnikasi. 
3.1.
ABO tizimi bo’yicha qon guruhini aniqlash.
3.2.
Rezus-moslikni aniqlash.
Rezus-moslik va qon guruhi, donor va retsipiyent qonining mosligi 
immunoserologik qo‘llanmaga ko‘ra olib boriladi. Eritrosit va zardob ikki 
kundan oshmagan +2 - 8°C haroratdagi retsipiyent qoni ishlatiladi. 
Agglutinatsiyani tekislikda aniqlashda kongulitinatsiya usulidan 
foydalaniladi. Buning uchun probirkaga 10% jelatin yoki 33% poliglukin 
bilan yuvilmagan eritrositlar quyqasi olinadi. 
3.1.
ABO tizimi bo’yicha qon guruhini aniqlash. Guruh tarkibida 
eritrositning har xil tarkibi (agglutinogen) va antitanacha (agglutinin) qon 
plazma ichida joylashadi. Ikkita guruh agglutinogen A va B, agglutinin 
α 
va β mavjud. 
Agglutinogen A agglutinin 
α
bilan, agglutinogen В esa agglutinin β 
bilan mos reaksiyaga kirishadi. 
Qon to‘rt guruhga ajratiladi: O
αβ
(I), A
β
(II), B
α
(III), AB
0
(IV). 
Standart qon guruhi, izogemagglutininlovchi zardob bilan 
aniqlanadi (xona harorati +15°C dan past emas, +25°C dan baland 
bo‘lmagan, optimal +15-25°C). Standart zardob oq plastinkasiga 
namlovchi yuzali F.l.SH. ko‘rsatilgan bo‘lib, unga katta bir tomchi (0,1 
ml) tomiziladi. Xatolikka yo‘l qo‘ymaslik uchun ikkita seriyadagi ikkita 
namunadan olinadi, shuning uchun ikki qator tomchi gorizontal holatda 
hosil bo‘ladi: О
αβ
(I), A
β
(II), B
α
(III). 
Tekshirilayotgan qondan mayda tomchida (0,01 ml) zardobda har 
bir tomchi yonida taxminan o’n marta kam bo’lgan zardob joylashadi. 
Qon quruq shisha tayoqcha bilan yaxshilab aralashtiriladi. Reaksiyani 
kuzatish besh minut davomida plastinkani chayqatish yo‘li bilan olib 
boriladi. 
Har bir reaksiyaning natijasi musbat yoki manfiy bo’lishi mumkin. 
Musbat reaksiyada eritrositlar yopishishi - agglutinatsiya kuzatiladi, 
manfiyda esa tomchi bir tekis va bir xil rangda bo‘ladi. 
Agglutinatsiya 30 soniya davomida boshlanadi, ammo uni 5 minut 
kuzatish kerak, chunki eritrosit antigen A
2
ning mavjudligi 5-minut 
oxirida kuzatilishi mumkin, bu sust agglutinatsiyani beradi. 
Yolg'on agglutinatsiyaning oldini olish uchun agglutinatsiya 
boshlangandan 3 minutdan so’ng bu tomchilarga 0,1 ml li katta tomchi 

---

O’quv qo’llanma 
142 
NaCl ning izotonik eritmasini plastinkada chayqatish bilan ta'sir etilganda 
“tangachali” ustun yo’qolib ketadi. 
Natijani baholash quyidagicha olib boriladi; 
1.
Agglutinatsiya kuzatilmaydi, О
αβ
(I), A
β
(II), B
α
(III) ikki seriyali 
zardob ta’sirida, tekshirilayotgan qon О (I) guruhga tegishli. 
2.
Agglutinatsiya kuzatilmaydi, zardobda A
β
(II) ikki ta’siri va 
О
αβ
(I), B
α 
(III) ikki ta’siri bilan aniqlanadi, demak bu qon A
β
(II)guruhga 
tegishli. 
3.
Agglutinatsiya kuzatilmaydi, 2 ta seriyali B
α 
(III) va О
αβ
(I), 
A
β
(II), ikki ta’siri bor zardob bilan aniqlanadi, demak, tekshirilayotgan 
qon B
α 
(III) guruhiga tegishli. 
4.
Agglutinatsiya barcha guruhdagi zardob bilan aniqlanadi: bular 
(I), A(II), B (III) 2 ta seriyali. Eritrositlarni nospetsifik agglutinatsiyaning 
oldini olish uchun o'zida agglutinin saqlamagan guruhli standart 
izogemagglutininlovchi zardob AB
0
(IV) guruhi bilan izlanish olib 
boriladi. AB
0
(IV) guruhda agglutinatsiyaning yo‘qligi, О
αβ
(I), A
β
(II), B
α
(III) zardob guruhlari bilan musbat reaksiyani beradi va tekshirilayotgan 
qon AB
0
(IV) guruhga tegishliligini ko‘rsatadi.