Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti

3- Mavzu. Elementlarning elektromanfiyligi. Kimyoviy bog’lanish turlarini o’rganish va misollar yechish

Moddalar o‘z tuzilishlariga ko‘ra molekulyar va nomolekulyar tuzilishli bo‘ladi. Molekulyar tuzilishli moddalarga kovalent bog‘lanish xos. Nomolekulyar bog‘lanishli moddalar atom, ion va metall kristal panjarali moddalarga bo‘linadi. Bunday moddalarga asosan kovalent, ion va metall bog‘lanishlar xos. Kovalent bog‘lanish qutbsiz va qutbli bo‘lib, unga to‘yinuvchanlik va yo‘naluvchanlik xossalari xos bo‘ladi. Kimyoviy bog‘lanish muayyan energiyaga ega. Kimyoviy bog‘lanish energiyasi bog‘lanishning uzunligiga bog‘liq bo‘lib, bog‘lanishning uzunligi qancha katta bo‘lsa, energiya shuncha kichik bo‘ladi. Vodorod bog‘lanishning energiyasi eng kichik bo‘lib, u shu bog‘lanishda qatnashadigan ftor, kislorod, azot, xlor, brom va boshqa element atomlariga bog‘liq. Vodorod bog‘lanish ichki va tashqi molekulyar bo‘ladi. Valent bog‘lanishlar usuli asosida moddalar tarkibidagi elementlarning gibridlanish turlarini aniqlash mumkin. Gibridlanish va molekula geometriyasi o‘zaro bog‘liq. sp³ gibrid orbitallar soni 4 ta, sp² gibrid orbitallar soni 3 ta, sp gibrid orbitallar soni 2 ta, sp³d gibrid orbitallar soni 5 ta va h.k. bo‘ladi.