S. A. Salixov «patentshunoslik, litsenziyalash va sertifikatlash» fanidan Darslik toshkent – 2010

 
deb 
hisoblanadi.
Asar O’zbekiston Respublikasi
 
hududida
 
O’zbekiston Respublikasining 
xalqaro
 
shartnomalariga muvofiq
 
qo’riqlanishi lozim bo’lsa, uning muallifi 
hududida mualliflik
 
huquqini
 
olish uchun asos bo’lib xizmat qilgan yuridik fakt 
sodir bo’lgan davlatning qonuni
 
bilan aniqlanadi.
5 - m o d d a . Mualliflik
 
huquqi
 
bilan
 
qo’riqlanadigan
 
asarlar
 
(mualliflik 
huquqi
 
ob’ektlari).
Mualliflik
 
huquqi ijodiy
 
faoliyat natijasi bo’lmish fan, adabiyot
 
va san’at 
asarlariga nisbatan ularning maqsadi va qadr
-
qimmati,
 
shuningdek ifodalanish 
usulidan qat’i nazar,
 
tatbiq
 
qilinadi.
Asar og’zaki, yozma
 
shaklda yoki uni idrok etish imkonini
 
beradigan 
boshqa ob’ektiv
 
shaklda ifodalangan bo’lishi
 
lozim.
Yozma shakldagi yoki moddiy jismda o’zgacha usulda ifodalangan asar 
(qo’lyozma, mashinka yozuvi, notali yozuvlar, texnika vositalari yordamidagi 
yozuv, shu jumladan, audio yoki vedeoyozuv, ikki o’lchovli yoki hajmiy-fazoviy 
shaklda yaratilgan tasvir va hokazo), undan uchinchi shaxslarning foydalanish 
imkoniyati bor yo’qligidan qat’i nazar, ob’ektiv shaklga ega deb hisoblanadi.
Og’zaki yoki moddiy jismda ifodalanmagan boshqa asar, basharti, u 
uchinchi shaxslar idrok eta oladigan holga kelgan bo’lsa (omma oldida 
so’zlash, ommaviy ijrochilik va hokazo), ob’ektiv shaklga ega deb hisoblanadi.
Mualliflik huquqi e’lon qilingan asarlarga nisbatan ham, e’lon qilinmagan 
asarlarga nisbatan ham tadbiq qilinadi.
15

---

Mualliflik hukuqi g’oyalar, konstepstiyalar, prinstiplar, tizimlar, taklif 
qilinayotgan echimlar, ob’ektiv mavjud kashfiyotlarga nisbatan tadbiq qilinmaydi.
Mualliflik huquqining yuzaga kelishi uchun asarni ro’yxatdan o’tkazish yoki 
boshqa biron-bir rasmiyatchilikka rioya etish talab qilinmaydi
.
6- m o d d a.
Mualliflik turlari.
Mualliflik huquki ob’ektlari jumlasiga quyidagilar kiradi:
adabiy asarlar (adabiy-badiiy, ilmiy, o’quv, publististik va boshqa asarlar);
dramatik va sstenariy asarlar;
matnli va matnsiz musiqa asarlari;
musiqali-dramatik asarlar;
xoreografiya asarlari va pantomimalar;
audiovizual asarlar (kino, tele va videofilmlar, slayd filmlar, diafilmlar va 
boshqa xil kino, tele hamda video asarlar), radioasarlar;
rangtasvir, haykaltaroshlik, grafika, dizayn asarlari va boshqa tasviriy 
san’at asarlari;
manzarali-amaliy va sahna bezagi san’ati asarlari;
arxitektura, shaharsozlik va bog’-park barpo etish san’ati asarlari;
fotografiya asarlari va fotografiyaga o’xshash usullarda yaratilgan 
asarlar;
jo’g’rofiya, geologiya xaritalari va boshqa xaritalar, jo’g’rofiya, 
topografiya va boshqa fanlarga taalluqli tarhlar, eskizlar va asarlar;
barcha turdagi elektron-hisoblash mashinalari (EHM) uchun dasturlar, 
shu jumladan amaliy dasturlar va operastiya tizimlari;
Ushbu Qonunning 5-moddasida belgilab qo’yilgan talablarga javob 
beruvchi boshqa asarlar.
7-modda. Asarning qismlari va hosila asarlar
Ushbu 
Qonunning 5-moddasida belgilab qo’yilgan
talablarni 
qanoatlantiruvchi asarlarning qismlari, ularning nomi va hosila asarlar mualliflik 
huquqi ob’ektlaridir.
Hosila asarlar jumlasiga quyidagilar kiradi:
boshqa asarlarni qayta ishlash natijasida yaratilgan asarlar (ishlanma 
asarlar, annotastiyalar, referatlar, muxtasar xulosalar, sharhlar, insstenirovkalar, 
aranjirovkalar hamda fan, adabiyot va san’at sohasidagi shunga o’xshash boshqa 
asarlar); tarjimalar; materiallarning tanlanganligi yoki joylashtirilganligiga ko’ra 
ijodiy mehnat natijasi bo’lgan to’plamlar (enstiklopediyalar, antologiyalar, 
ma’lumot bazalari) va boshqa jamlanma asarlar.
Hosila asarlarning yaratilishi uchun asos bo’lgan yoki ular o’z ichiga 
olgan asarlar mualliflik huquqi ob’ektlari bo’lishi yoki bo’lmasligidan qat’i 
nazar, hosila asarlar mualliflik huquqi bilan himoya qilinadi:
8-modda. Mualliflik huquqi ob’ektlari hisoblanmaydigan asarlar va ularga 
o’xshash faoliyat natijalari.
Quyidagilar mualliflik huquqi ob’ektlari hisoblanmaydi:
rasmiy hujjatlar (qonunlar, qarorlar, to’xtamlar va shu kabilar), 
shuningdek ularning rasmiy tarjimalari;
16

---

rasmiy-ramzlar va belgilar (bayroqlar, gerblar, ordenlar, pul belgilarn va 
shu kabilar);
xalq ijodiyoti asarlari;
oddiy matbuot axboroti tusidagi kundalik yangiliklarga doir va joriy 
voqealar haqidagi xabarlar;
insonning bevosita individual asar yaratishga qaratilgan ijodiy faoliyati 
ishtirokisiz, muayyan turdagi ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan texnika 
vositalari yordamida olingan natijalar.
9 - m o d d a . Rasmiy hujjatlar, ramzlar va belgilarning loyihalariga bo’lgan 
huquqlar.
Rasmiy hujjat,