Qarshi muhandislik iqtisodiyot

o‘zgartkich P-201 bilan o‘lchash 
sxemasi. 

---

156 
Shunday qilib, rezistor orqali o‘tayotgan tok kuchi amalda elektrod tizimida 
hosil bo‘ladigan EYK ga mutanosib bo‘ladi. Uning kattaligini o‘lchab, Е
х
ning va 
binobarin, eritma рН miqdorini aniqlash mumkin. 
O‘zgartkichda o‘lchash chegaralari 10 dan 100 mV gacha bo‘lgan o‘ziyozar 
potensiometrlarni ulash uchun kuchlanish va tok bo‘yicha chiqishlari bor. Harorat 
kompensatsiyasi 0 dan 100°С gacha. Sezgir elementdan o‘zgartkichgacha yo‘l 
qo‘yiladigan eng katta masofa 150 m. Chiqish signallari o‘zgarmas tok bo‘yicha 
0—5 mA; o‘zgarmas tok kuchlanishi bo‘yicha 0 dan (10—100) mV gacha. 
Ko‘rsatishlarni aniqlash vaqti 10 с.рН-201 asbobida рН sonlarini o‘lchashning 
besh chegarasi bor: 1; 2,5; 5; 10; 15. Elektr chiqish signallari bo‘yicha asosiy 
xatolik ±1%. ko‘rsatuvchi asbob bo‘yicha ±2%. 
2.Suyuqliklarni tahlil qilishning optik usullari. 
Optik analizatorlarda 
tahlil qilinayotgan suyuqlik tarkibi bilan shu 
suyuqlik orqali yorug‘likning tarqalish qonunlari o‘rtasidagi bog‘lanishdan 
foydalaniladi. Eritmalarni tahlil qilishning optik usullari suyuqliklar optik 
xoccalarining sindirish va qaytarish koeffitsiyenti, optik zichligi, qutblanish 
burchagi va boshqa ko‘rsatkichlarning tekshirilayotgan modda konsentratsiyasiga 
bog‘liqligiga asoslangan. Eng ko‘p tarqalgan optik analizatorlarga fotoelektrik 
refraktometrar, fotoelektrik kalorimetrlar, fotoelektrik nefelometrlar va fotoelektrik 
polyarimetrlar kiradi. 
Refraktometrlarda
tahlil yorug‘likning bir muhitdan ikkinchi bir muhitga 
o‘tishida (bu muhitlarning optik xossalari turlicha bo‘lganligi sababli) o‘z 
yo‘nalishini o‘zgartirish xususiyatlaridan foydalaniladi. Agar muhitlardan birining 
optik xossasi o‘zgarmasdan qolsa (etalon muhit), ikkinchisining xossasi esa 
suyuqlikdagi 
komponentlarning 
o‘zgarishi 
bo‘yicha 
bu 
komponentning 
konsentratsiyasini o‘lchash mumkin. 
Yorug‘lik nurining chetga chiqishini (sinish ko‘rsatkichini) aniqlashning bir 
nechta usuli mavjud bo‘lib, ulardan asosiylari spektrometrik va to‘la ichki 
qaytarish usullaridir.