«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

 
19.6. YO’LDOSH (GELIY) GAZLAR ZAXIRALARINI HISOBLASH 
 
Geliy yo’ldosh gazlar ichida eng qimmatbahosi hisoblanadi. 
Tabiiy gazlardagi geliy zaxiralari tarkibida geliy bor bo’lgan va geliyga 
to’yingan
3)
gazlar zaxiralari ma’lumotlari asosida quyidagi o’zaro nisbat bo’yicha 
aniqlanadi:
V
Ne
=V
0

Ne
,
(19.19) 
bunda V
Ne

geliy zaxiralari, ming m
3
; V
0
- tabiiy gaz zaxiralari, ming, m
3
; 

Ne
- 
tabiiy gazni geliy bilan to’yinganlik koeffitsienti, birlik ulushlarida. 
Bu formula gaz-neft va neft uyumlari tarkibida ham erkin, ham yo’ldosh gazdagi 
geliy zaxiralarini aniqlash uchun qo’llanilishi mumkin. Lekin shuni nazarda tutish
kerakki, geliy gazning eng kam eriydigan komponenti hisoblanadi, shu sababli 
boshqa gazlarga nisbatan eritmadan tezroq ajralib chiqadi. Neft uyumidan 
uglevodorod gazlarining boshqa komponentlari eritmadan butunlay ajralib chiqqunga 
qadar geliyning deyarli barcha miqdori ajralib bo’ladi. 
1)
Quyidagi keltirilayotgan misolda molekulyar massa (M) 100 (C
7
N
16
)ga teng deb qabul qilingan. 
2)
R.X.Vezirova, R.R.Jafarov, A.A.Kerimova hisoblari keltirilgan. Hisoblangan gaz zaxirasini shu 3% - 
qiymatga kamaytirish kerak. 
3)
Geliyga to’yinganlik koeffitsienti deganda q/100 nisbati tushuniladi, bunda q-gazdagi geliyning o’rtacha 
miqdori, hajmiy % larda). 

---

434 
Demak, qatlam sharoitlarida neftda erigan gazning ajralib chiqishi endi 
boshlangan vaqtda geliyga to’yinganlikni aniqlash kerak. Geliy miqdorini aniqlash 
uchun qatlam gazidan namunalar olish va ularni laboratoriyada tahlil qilish zarur. 
Geliyning miqdori uyumda bir tekis tarqalmaganligi sababli namunani uyumning har 
xil qismlaridan olish kerak. 

---

435